ADR-platen

Transport van gevaarlijke goederen.

Geen kentekens maar..

..deze platen zijn ook op voertuigen te vinden; tenminste als ze gevaarlijke stoffen transporteren. In het vervoer van gevaarlijke goederen worden oranje borden gebruikt om aan te geven om welke stof het gaat en in welke gevarenklasse die valt. Bijvoorbeeld in het geval van benzine:

331203

Voor scheep- en luchtvaartvervoer gelden aanvullende, deels andere regels.

ADR in het kort

ADR is de afkorting van de Franse titel van het Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke goederen over de weg: "Accord européen relatif au transport international des marchandises dangereuses par route". Dit verdrag is gesloten in de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties te Zwitserland op 30 september 1957. Het trad in werking op 29 januari 1968.

Lettertype

Nadat ik in kentekenplaten geïnteresseerd was geraakt viel me iets op aan ADR-codeborden: de opschriften zijn soms in hetzelfde lettertype als op Nederlandse kentekenplaten. Meestal bij Nederlandse opleggers. Daar kwam ik vrij toevallig achter toen bij een tankstation een auto met de cijfers 312 in het kenteken naast een lossende tankoplegger stond met ADR-plaat 33/1203 (benzine). Echter zijn de cijfers van die laatste wel een slag groter: 100 mm tegenover 70 mm.

De ADR-regeling schrijft overigens niet een specifiek te gebruiken lettertype voor. In plaats daarvan is gekozen om enkel de afmetingen vast te leggen waaraan de karakters moeten voldoen. (1) Standaard is dat 100 mm hoog met een lijndikte van 15 mm. De verplichte kleur is zwart.

Belgische ADR-borden hebben vaak opschriften in een smaller (condensed) lettertype, dat eveneens gebruikt wordt op de kentekenplaten aldaar. Dat kan omdat over de breedte van de karakters niets is vastgelegd. Zolang ze voldoen aan de hoogte- en lijndikte-eis is het conform regelgeving.

Op Duitse, Scandinavische en Oost-Europese ADR-platen heb ik weer andere fonts gezien. Vaak lijken ze qua breedte op de Belgische karakters.

ADR-platen en -labels

ADR-borden zijn rechthoekig, reflecterend oranje en hebben een zwarte rand. De afmetingen zijn 400 x 300 mm, inclusief een zwarte rand van 15 mm rondom. Er bestaan twee varianten: met en zonder horizontale zwarte middenlijn.

Wanneer het bord door een zwarte middenlijn in twee regels verdeeld wordt, staat op de bovenste regel het gevaarsidentificatienummer. Dit wordt ook wel de GEVI-code of het Kemmler-getal genoemd. Deze code bestaat uit twee of drie cijfers, eventueel voorafgegaan door de letter "X". Voorbeelden zijn: 33, 333 en X333. Een uitzondering vormt hier de categorie explosieven; de zogenaamde gevarenklasse 1. Daarbij blijft de bovenste regel altijd leeg. Wanneer een gevaarsidentificatienummer begint met een "X" betekent dit dat de vervoerde stof op een gevaarlijke manier reageert met water.

Op regel 2 staat het stofidentificatienummer; ook wel bekend als "UN-nummer". Dit is altijd een 4-cijferige code. Bijvoorbeeld: 0335, 1202, 2988, 3336, etc.. Wanneer de code begint met het cijfer 0 betreft het vervoerde gevarengoed de categorie explosieven.

De oranje ADR-borden worden meestal aangevuld met 1 tot 3 ADR-labels. Dat zijn ruitvormige pictogrammen die de aard van het gevaar van de stof(fen) in een oogopslag duidelijk maken; de zogenaamde gevarenklasse. Deze labels worden ook wel "placards" genoemd. Het meest gebruikte formaat op de weg is 300 x 300 mm.

Voorbeelden van combinaties:

Gevaargoed ADR-bord ADR-label(s)
Vuurwerk
 0335
Helium
201046
Diesel
301202
Rubberafval
401345
Kaliumchloraat
501485
Aniline
601547
Radioactieve stof
702913
Natriumhydroxide
801824
Asbest
902590
Uraniumhexafluoride
782977
Acrylonitril
3361093
Joodpentafluoride
5682495
Chloorsilaan
X3382988
Calciumcarbide
x4321402

Een aantal combinaties zijn opvallend; bijvoorbeeld door patronen in de cijfers:

Gevaargoed ADR-bord Opmerking
Alarmexplosieven
 0001
 Laagste UN-nummer ooit; niet meer in gebruik (2)(3)
Ammoniumpikraat
 0004
 Laagste UN-nummer anno 2024
Zinkbromaat
502469
 Geen dubbele cijfers
Amylmercaptaan
331111
 Kwartet UN-nummer + dubbel als GEVI-code;
slechts twee verschillende cijfers
Anisol
302222
 Kwartet UN-nummer
Radioactieve stof
703333
 Kwartet UN-nummer
Mercaptanen
333336
 5x het cijfer 3;
hoogst mogelijke aantal opvolgende gelijke cijfers
Organometaal
X3333394
 5x het cijfer 3;
hoogst mogelijke aantal opvolgende gelijke cijfers
Allylacetaat
3362333
 5x het cijfer 3
Allylformaat
3362336
 GEVI-code herhaalt zich exact in het UN-nummer
Dipropylamine
3382383
 GEVI-code herhaalt zich cijfermatig in het UN-nummer
Amylnitriet
331113
 Slechts twee verschillende cijfers; elk 3x
Lijmen
331133
 Slechts twee verschillende cijfers
Isohexeen
332288
 3x een dubbel cijfer
Glycidylaldehyde
3362622
 3x cijfer 2 + 2x cijfer 3 + 2x cijfer 6
Kwikpesticide
662777
 Triplet 7
Gekoeld brandbaar
vloeibaar gas
2233312
 Alleen de cijfers 1, 2 en 3
5-Methyl-2-hexanon
302302
 GEVI-code herhaalt zich exact in het UN-nummer;
alle cijfers 2x

Weetjes

Het hoogst mogelijke aantal nullen op een ADR-plaat (over twee regels) is drie.

ADR app

Er bestaat een gratis Android app om snel op te kunnen zoeken welke stoffen en gevaren er schuil gaan achter de cijfers en symbolen: Gevaarlijke Goederen Manual. Andere databases zijn ADR-tool.com en ADRdangerousGoods.com

Bronnen, referenties en voetnoten

To top