Vanaf 1951 t/m vandaag de dag

Sinds 1951 worden Nederlandse kentekens voor motorvoertuigen en snelle motorboten centraal uitgegeven door de RDW; de Rijksdienst voor het Wegverkeer. "Sidecode" verwijst naar het gelijktijdig ingevoerde systeem van letters en cijfers waaruit unieke kentekens sindsdien opgebouwd worden. Kentekens zijn vanaf dit moment voertuiggebonden in plaats van persoonsgebonden. Alle auto's die nog van oude provincienummers waren voorzien moesten deze uiterlijk 31 december 1956 omwisselen voor een nieuw kenteken. ⁽¹⁾

De term "sidecode" was oorspronkelijk een interne benaming van de RDW. In officiële publicaties werd in plaats daarvan meestal "kentekenserie" of "kentekencombinatie" gebruikt. Die praktijk is op een gegeven moment verwaterd waardoor de term sidecode meer gemeengoed werd.

De tabellen op deze pagina maken gebruik van de onderstaande legenda:

Motorvoertuigen (excl. brom- en snorfietsen), aanhangwagens en opleggers

De onderstaande tabel geeft een overzicht weer van uitgegeven, alsmede officieel geplande uit te geven, kentekens die voldoen aan de sidecode-indeling sinds de invoering ervan op 3 januari 1951. "Gaten" ontstaan doordat niet alle voertuigcategorieën en bijzondere series uitgegeven zijn op elke sidecode.

Generieke codering: X = letter, 9 = cijfer. Niet alle letters zijn mogelijk voor X omdat er bij de meeste soorten kentekens per sidecode slechts uit een vaste subreeks gekozen wordt ⁽²⁾, of de sidecode eerder beëindigd wordt dan dat deze uitgeput is.

De tabel scrolt door naar rechts. Van veel platen is ook een foto beschikbaar. Klik daarvoor op een kentekenplaat in de tabel.

Standaard 1951-1978

De donkerblauwe kentekenplaat (nu beter bekend als oldtimerkenteken) bestond t/m sidecode 3 (25 september 1978). Vanaf net voor de start van sidecode 4 werden geel-zwarte platen de standaard.

Standaard 1978-2000

Sinds eind jaren '60 werd er uit oogpunt van verkeersveiligheid gesproken over het invoeren van reflecterende kentekenplaten. Hierdoor zouden voertuigen in het donker beter opvallen. Er vonden in de jaren daarna verschillende proeven plaats waaruit een lijst kwam met specificaties waaraan de reflecterende folie moest voldoen. Vanaf 20 oktober 1975 was het toegestaan om vrijwillig met de nieuwe gele platen rond te rijden. ⁽⁷⁰⁾

Vanaf 1 januari 1977 werden reflecterende gele kentekenplaten met zwarte tekens verplichtgesteld voor nieuwe motorfietsen. Dat was een jaar eerder dan alle overige voertuigen omdat de wetgever haast maakte. Motorrijders moesten als kwetsbare verkeersdeelnemers beter opvallen en daarom werd een snelle invoering van reflecterende kentekenplaten urgent geacht. De gele plaat maakte de achterkant van de smalle motor beter zichtbaar en herkenbaar in het donker en tevens van grotere afstand. ⁽⁶⁹⁾ Deze verplichting werd van kracht midden in de toen lopende kentekencombinatie XU (sidecode 1).

Voor alle andere nieuwe voertuigen werden gele platen verplicht op 1 januari 1978. Dat was in de toen lopende kentekencombinatie UA (sidecode 3) voor personenauto's. Bedrijfswagens zaten toen in de BB-serie, eveneens in sidecode 3.

Bestaande donkerblauwe kentekenplaten hoefden niet verplicht omgewisseld te worden omdat men voertuigbezitters niet op kosten wilde jagen. Reflecterende platen waren bij introductie namelijk een stuk duurder dan de oude gespoten variant. ⁽⁶⁹⁾

Sidecode 4 was de eerste reeks waarvan alle platen standaard geel waren. Het kenteken DB-01-BB werd op 2 oktober 1978 toegekend aan een BMW. ⁽⁶⁸⁾

Oplegger 1963-2000

Deze platen waren alleen nodig in het buitenland (in een land dat een afzonderlijke kentekenplaat met eigen kenteken vereiste voor aanhangsels) of als de oplegger door een buitenlands voertuig getrokken werd. Zie ook hier.

GAIK

Met name in de jaren '80 en '90 nam het aantal gevallen van kentekenmisbruik zorgelijke vormen aan. De RDW schatte destijds dat er op het totale Nederlandse wagenpark van 6 miljoen voertuigen 20 miljoen kentekenplaten in omloop waren. Schattingen van misbruikgevallen liepen op tot 200.000 in 1992. Kentekenplaten konden immers door iedereen overal gekocht worden en elk toezichtmechanisme op de productie ontbrak. De overheid liep belasting mis, criminelen kwamen weg met gestolen auto's en rechtmatige kentekenhouders raakten de dupe van boetes als hun kentekenplaten gekloond bleken te zijn. Kentekenfraude en een onzuiver kentekenregister legden tevens een bom onder de toen al geopperde plannen voor rekeningrijden. Die plannen leunden namelijk zwaar op het kenteken als primaire bron van identificatie voor tolheffing. Fraude moest teruggedrongen worden en liefst tot een minimum beperkt.

Eind jaren '80 gaf het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VWS) opdracht aan de RDW om hier een oplossing voor te bedenken. Aldus werd de werkgroep "Gecontroleerde Afgifte en Inname Kentekenplaten" opgericht; afgekort GAIK. Het was duidelijk in welke richting gezocht moest worden. De overheid moest in staat zijn streng toezicht uit te oefenen op de fabricage, afgifte, het gebruik en de inname van kentekenplaten. Een van de voorgestelde oplossingen was elke plaat te voorzien van een uniek serienummer; nu beter bekend als de lamineercode. Zo zouden ze via een registratiesysteem gevolgd kunnen worden van productie tot vernietiging. Het aantal gele platen per kenteken zou in het vervolg strikt gelimiteerd worden tot maximaal twee en in het geval van motoren, opleggers en aanhangers maximaal één.

In mei 1992 werd het eindrapport met alle voorstellen gepresenteerd aan het Ministerie. De bedoeling was om twee jaar later het hele nieuwe systeem operationeel te hebben, maar dat zou uiteindelijk nog jaren extra in beslag blijken te nemen. Ook de beoogde invoeringsdatum van oktober 1998 werd door agendaproblemen in de Tweede Kamer niet gehaald. In 2000 was het moment dan eindelijk aangebroken.

Op 1 februari 2000 (ongeveer toen sidecode 6 begon) heeft de overheid het nieuwe systeem voor de afgifte en inname van kentekenplaten ingevoerd: de Gecontroleerde Afgifte en Inname van Kentekenplaten (GAIK). Elke GAIK-kentekenplaat wordt voorzien van unieke codes en echtheidskenmerken, waardoor controle achteraf mogelijk is. Zowel de afgifte van de kentekenplaten als de inname zijn veel strikter geregeld dan voorheen. Het GAIK-systeem geldt voor alle Nederlandse kentekens die sinds 1978 (ongeveer vanaf sidecode 4) zijn uitgegeven. De Nederlandse kentekenplaat werd opnieuw ontworpen en is vanaf dat moment voorzien van een zwart kader en links een blauw vlak met het EU-logo en daaronder de landcode "NL".

Ook de afmetingen van de motorfietsplaat werden aangepast om het gebruik van illegale kleinere formaten (zoals veelvoorkomend was in de periode 1977-2000) tegen te gaan. ⁽¹⁶⁾ Het formaat is weer nagenoeg terug naar de afmeting van model 1951. De vierkante motorplaat van model 1977 had een afmeting van 24 x 21 cm (L x B). Die was gebaseerd op de vierkante plaat voor auto's (34 x 21 cm), alleen 10 cm korter. Model 1977 lag slecht in de markt en werd massaal genegeerd. Het overgrote deel van de motorfietsen voerde illegaal een kleiner formaat.

Alle gele kentekenplaten die sinds 1 januari 1978 waren uitgegeven dienden te worden vervangen door de nieuwe GAIK kentekenplaat. De verplichte omwisseling startte op 1 juni 2000 en gold voor alle auto's met ingang van de datum van de APK-keuring. Voor 1 februari 2003 moesten de oude gele kentekenplaten van alle motorvoertuigen vervangen zijn door de nieuwe kentekenplaten. Deze vervanging is een grote operatie geweest. ⁽¹²⁾

Sinds de invoering van GAIK op 1 februari 2000 (ongeveer vanaf sidecode 6) zijn kentekens uit de sidecodes 1 t/m 5 ook in de GAIK-stijl mogelijk. Kentekens uit sidecodes 1 t/m 3 hoefden niet omgewisseld te worden naar de nieuwe stijl. Kentekens uit sidecodes 4 en 5 moesten dat verplicht wel, waardoor de oude gele stijl zonder zwarte rand, EU-logo en NL-landcode vrijwel geheel verdween (m.u.v. bijvoorbeeld sommige soorten defensievoertuigen). ⁽¹²⁾

Het kenteken moet symmetrisch ten opzichte van het midden van de kentekenplaat worden geperst. Bij modellen voorzien van een blauwe Euro-balk dient die ruimte daarbij niet te worden meegenomen. Dit betekent dat bij al deze modellen er gecentreerd moet worden in het gele vlak. ⁽⁹⁾ Dat gaat wel eens mis.

In platen die voorzien zijn van een lamineercode mogen enkel kentekens geslagen worden. Andere doeleinden (bijvoorbeeld tekst/namen) zijn verboden. ⁽³⁴⁾

Handelaar

• Handelaarsplaten bevatten een van de volgende lettergroepen, altijd in combinatie met 4 cijfers:
  • FH, HA, HF, HH: motorvoertuigen (sidecode 1, 2, 3 en 13; 0-HF-007, 14 staat gereserveerd);
  • HC: brom- en snorfietsen (sidecode 1, HC-59-95);
  • OA: opleggers en aanhangwagens (sidecode 1, OA-85-25);
  • LH: tractoren, mobiele machines en MMBS (sidecode 1, LH-15-55);
  • Bovenstaand tussen haakjes is de stand van uitgifte t/m 21-09-2023. ⁽¹³⁾
• FH/HF zou afgeleid zijn van "Fabrieks- en Handelsvooraad".
• De lettergroep LH werd op 1 januari 2021 geïntroduceerd voor handelaren in land- en bosbouwtrekkers, motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS) en mobiele machines. ⁽¹⁴⁾ Handelaren konden zich al vanaf oktober 2020 aanmelden bij de RDW. Op 2 januari 2021 werd vervolgens het eerste kenteken afgegeven: LH-00-01.
• De lettergroep OA werd op 23 juli 2002 ingevoerd. ⁽⁵¹⁾
• De lettergroep HC werd op 23 juli 2005 ingevoerd. ⁽⁵²⁾
• De lettergroep HH werd oorspronkelijk uitgegeven als een grensverkeerkenteken voor bromfietsen en is rond 1 januari 2016 in gebruik genomen voor handelaren in motorvoertuigen. ⁽¹²⁾
• RDW-documentatie meldt dat naast OA ook de lettergroep AO uitgegeven zou zijn voor handelaren. Dit betreft echter een fout en is dus niet het geval. ^(13b)
• Nederland, België en Luxemburg (Benelux) hebben afgesproken dat handelaarskentekens op elkaars grondgebied worden geaccepteerd in het kader van handelstransacties. ⁽¹⁵⁾
• Nederland is eind september 2007 met Duitsland overeengekomen dat Nederlandse handelsplaten in bepaalde gevallen ook in Duitsland gebruikt mogen worden. ^(29)(77)
• Bij de overstap op 01-02-2000 van donkergroene naar lichtgroene kentekenplaten werd een overgangsregeling ingesteld. De donkergroene platen mochten nog maximaal 1 jaar gebruikt worden (tot 01-02-2001). ⁽¹⁶⁾

Oplegger, lichte en zware aanhanger

Een overzicht van de historie van deze kentekengroep:

• Tussen 3 januari 1951 en 1 november 1963 kregen goedgekeurde aanhangwagens en opleggers een "kenteken" bestaande uit een volgnummer. Dat nummer werd vastgelegd in een apart RDW-register en tevens vermeld op een inlegvel (aanhanger) of bijblad (oplegger) dat de eigenaar moest bewaren bij zijn kentekenbewijs. Het volgnummer was administratief van aard en werd niet gebruikt op kentekenplaten. Toen dit systeem eind 1963 verlaten werd waren er 30151 inlegvellen en bijbladen afgegeven. ⁽⁷⁵⁾
• Op 1 november 1963 werd het registratiebewijs voor zware aanhangwagens en opleggers ingevoerd. Opleggers kregen een sidecode 1 kenteken dat begon met OL en voor aanhangwagens begon men met WD.
• De daarnaast soms benodigde FINO-plaat werd 9 jaar later geïntroduceerd in 1972.
• Op 1 februari 2000 werd de witte kentekenplaat ingevoerd voor aanhangers waarvan de toegestane maximum massa minder dan 750kg is en aanhangsels zoals fietsendragers. Deze is verplicht sinds 1 februari 2003.
• Op 2 september 2002 zijn eigen kentekenplaten ingevoerd voor zware aanhangers (W) en opleggers (O) waarvan de toegestane maximum massa meer dan 750kg is. ⁽⁷⁶⁾ Eigenaren van aanhangwagens/opleggers die toen al op de weg waren moesten tussen 2 september 2002 en 1 september 2003 verplicht het registratiebewijs van de aanhangwagen omwisselen voor een kentekenbewijs. Sidecode 2 en 3 zijn overgeslagen in de opleggerserie. Deze sprong van sidecode 1 naar 4.

Welke kentekenplaat werd wanneer gevoerd:

• Zware aanhangers (>750kg) en opleggers:
  • Vanaf 03-01-1951 tot 01-01-1978 een donkerblauwe plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in wit + vanaf 1972 soms een FINO-plaat;
  • Vanaf 01-01-1978 tot 01-02-2000 een gele plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in zwart + soms een FINO-plaat;
  • Vanaf 01-02-2000 tot 02-09-2002 een witte plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in zwart + soms een FINO-plaat;
  • Vanaf 02-09-2002 een GAIK-plaat met daarop het eigen kenteken (wat voorheen dus het registratienummer heette) + tot 01-01-2007 soms een FINO-plaat.
  • Vanaf 1963 tot 02-09-2002 een witte plaat met daarop het eigen registratienummer in zwart (+ vanaf 1972 soms een FINO-plaat) als de aanhanger/oplegger zich in het buitenland bevond (in een land dat een afzonderlijke kentekenplaat met eigen kenteken vereiste voor aanhangsels) of getrokken werd door een buitenlands voertuig.
• Lichte aanhangers (<750kg):
  • Vanaf 03-01-1951 tot 01-01-1978 een donkerblauwe plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in wit + vanaf 1972 soms een FINO-plaat;
  • Vanaf 01-01-1978 tot 01-02-2000 een gele plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in zwart + soms een FINO-plaat;
  • Vanaf 01-02-2000 een witte plaat met het kenteken van het trekkende voertuig in zwart + soms een FINO-plaat;

Het is niet toegestaan kentekenplaten van model 18.2 (Amerikaanse maat) te voeren op een aanhangsel. ⁽⁴⁴⁾

Met betrekking tot het voeren van een donkerblauwe kentekenplaat geldt de volgende regeling:

Heeft u een historische aanhangwagen of caravan van meer dan 750 kg (toegestane maximum massa)? Dan mag u een donkerblauwe kentekenplaat met witte letters gebruiken. Een aanhangwagen of caravan is historisch als deze voor 1 januari 1978 in gebruik is genomen. Soms krijgt een aanhanger die lichter is dan 750 kilo ook een blauwe kentekenplaat. Namelijk als het trekkende voertuig een historische wagen is en een donkerblauwe kentekenplaat heeft. De aanhanger krijgt dan dezelfde kentekenplaat. Ook als het een moderne aanhanger is. ⁽¹⁷⁾

Taxi

De lichtblauwe kentekenplaat voor taxi's is met ingang van 1 juli 2000 ingevoerd en per 1 december 2000 verplicht.

Op grond van de invoering van GAIK moesten de meeste vóór 1 februari 2000 in gebruik genomen motorvoertuigen, en dus ook taxi’s, met ingang van de eerste APK-keuring na die datum voorzien worden van nieuwe GAIK-kentekenplaten. Echter traden de wetsonderdelen omtrent nieuwe lichtblauwe taxikentekenplaten pas in werking op 1 juli; 5 maanden later. Dat had betekend dat taxivoertuigen eerst naar een gele GAIK-plaat moesten wisselen en 5 maanden later naar de nieuwe lichtblauwe platen. Twee keer van plaat moeten wisselen in korte tijd werd onwenselijk geacht en een overbruggingsregeling opgetuigd. Taxi's hoefden bij APK-keuring pas hun platen te wisselen vanaf 1 juli 2000. ⁽⁸⁷⁾

Voertuigen die vóór 1 januari 1978 in gebruik genomen zijn en een kenteken hebben uit sidecode 1, 2, of 3 zijn uitgezonderd van die verplichting. Taxivoertuigen mogen in dit geval of donkerblauwe oldtimerplaten voeren, of lichtblauwe taxiplaten. ⁽¹⁸⁾

Taxi's hebben geen speciale kentekencombinaties of gereserveerde (begin)letters. Het betreffen kentekens uit de normale reeksen voor personenauto's, maar dan op een lichtblauwe kentekenplaat in plaats van geel.

Indien er voor een bepaald voertuig een taxivergunning wordt afgegeven moeten de gele platen omgeruild worden voor lichtblauwe. Het kenteken blijft daarbij gelijk. Dit geldt omgekeerd ook als een voertuig niet meer ingezet wordt als taxi en de lichtblauwe platen weer omgeruild moeten worden voor gele exemplaren.

Land- en bosbouwtractoren, mobiele machines en motorrijtuigen met beperkte snelheid

Al sinds 2001 wordt er gesproken over het invoeren van kentekenplicht voor land- en bosbouwtrekkers (LBT), mobiele machines (MM) en motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS). Tussen 2007 en 2016 werden hiervoor meerdere concrete (wets)voorstellen gedaan maar echter steeds door de Tweede Kamer verworpen, waarvan de laatste keer op 13 december 2016. ⁽¹¹⁾ De RDW had voor deze nieuwe categorie de L-reeks gereserveerd op sidecode 7, 8 en 9. De L op sidecode 7 is alsnog uitgegeven aan personenauto's toen bleek dat de invoering van het "tractorkenteken" nog wel even zou duren. De L-reeks op sidecode 8 en 9 wordt tot op heden achtergehouden door de RDW.

Op 14 november 2018 maakte minister Van Nieuwenhuizen per brief bekend dat zij op zeer korte termijn opnieuw met een wetsvoorstel zou komen om LBT, MM en MMBS die sneller kunnen en willen rijden dan 25 kilometer per uur alsnog kentekenplichtig te maken. ⁽⁶²⁾ Dit houdt verband met het feit dat de Europese Commissie Nederland al op 17 juli 2017 in gebreke gesteld heeft en met een boete dreigt indien de kentekenplicht nog langer uitgesteld zou worden.

In eerste instantie gaat de wet alleen gelden voor LBT, MM en MMBS die sneller kunnen en willen rijden dan 25 kilometer per uur én gebruik maken van de openbare weg (al dan niet met een ontheffing voor landbouwverkeer). Er moet dan verplicht één gele kentekenplaat gevoerd worden aan de achterzijde van het voertuig.

Vanaf 31 december 2024 gaat ook voor voertuigen die niet harder kunnen dan 25 km/u de kentekenplicht gelden indien ze gebruik willen (blijven) maken van de openbare weg. Voertuigen waarvoor geen T-rijbewijs verplicht is en voertuigen die enkel op eigen terrein blijven gaan niet onder de nieuwe wet vallen.

Voertuigen (dus ook LBT, MM en MMBS) die permanent de maximaal toegestane afmetingen en/of massa's voor wegverkeer overschrijden, mogen zich alleen met een ontheffing op de openbare weg bevinden. Daarom zal die categorie geen L- maar een ZZ-kenteken krijgen. Dit vereenvoudigd de handhaving omdat een ZZ-kenteken direct laat zien dat het een ontheffingsplichtig voertuig betreft.

Op 10 juli 2019 werd bekend dat de uiterste datum waarop alle bestaande LBT, MM en MMBS op kenteken geregistreerd moeten zijn, wordt uitgesteld. Eerder werd nog uitgegaan van 20 mei 2020 maar dit bleek niet meer haalbaar wegens vertraging in de Tweede Kamer. ⁽⁶⁵⁾

Op 22 januari 2020 werd aangegeven dat als de Tweede en ook de Eerste Kamer hebben ingestemd, de kentekenplicht voor tractoren op 1 januari 2025 wordt ingevoerd. Tot die tijd zullen er nog allerlei overgangsregelingen gelden. ⁽⁶⁷⁾ Registratie van landbouwtrekkers (T-kenteken) en -aanhangsels (L-kenteken) begint op 1 januari 2021.

Op 19 mei 2020 is het wetsvoorstel voor registratie en kentekenplaatplicht van (land)bouwvoertuigen aangenomen door de Eerste Kamer. ⁽⁷⁹⁾ Op 27 november 2020 reikte minister Cora van Nieuwenhuizen de eerste tractorkentekenplaat uit (TBB-01-B) en trapte daarmee de registratiecampagne af.

Per T-kenteken wordt slechts één kentekenplaat afgegeven die aan de achterzijde van het voertuig bevestigd moet worden. Indien er met het voertuig buiten Nederland gereden wordt is het verplicht om ook een plaat aan de voorzijde te hebben. Voorop moet dan een witte volgplaat gemonteerd worden met daarop hetzelfde T-kenteken als achterop. ⁽⁸²⁾

L- en T-kentekens kunnen ook in donkerblauwe oldtimerstijl voorkomen. Dat is op grond van uitzondering toegestaan voor alle sidecodes. Toegestaan zijn platen van model 1.1 (langwerpig), 2.1 (vierkant) en 4.1 (motor).

Bestaande GV-kentekens blijven geldig, mits ze tenaamgesteld worden.

Corps Diplomatique

Kentekens voor diplomaten (onschendbaar) die hun vaderland of internationale organisatie vertegenwoordigen in Nederland. Er zit geen speciale (land)codering in de cijfers.

Op 1 februari 1991 begon de uitgifte van CD-kentekens met sidecode-indeling (sidecode 1 en 3 werden toen tegelijkertijd gestart). Alle voorheen gebruikte soorten CD-kentekens, met uitzondering van het nu nog steeds uitgegeven CDJ, werden vanaf dat moment langzaam vervangen door een sidecode-model.

• Sidecode 1: diplomaten die hun vaderland vertegenwoordigen in Nederland.
• Sidecode 3: diplomaten van internationale organisaties.

Sidecode 2 is niet in gebruik maar staat wel gereserveerd om eventueel in de toekomst uitgegeven te worden. ^(13a)

Bijzondere vrijstelling(en)

Kentekens voor motorvoertuigen die bijzondere belastingvrijstelling(en) genieten. Dit kenteken wordt onder andere uitgegeven aan buitenlands personeel zonder diplomatieke status van ambassades, consulaten en internationale organisaties. Officieel hebben de beginletters BN (Buitenlander in Nederland) en GN (Geen Nederlander) geen speciale betekenis. BN/GN-kentekens kunnen ook in donkerblauwe oldtimerstijl voorkomen.

Sinds 1 januari 1995 zijn de cijfermatige subseries als volgt verdeeld: ⁽¹⁹⁾

• 00-01 - 69-99 voor van belasting vrijgestelde motorvoertuigen mits binnen bepaalde tijd naar het buitenland overgebracht;
• 70-00 - 88-99 voor motorrijtuigen en aanhangwagens van personeel van ambassades, consulaten en int. organisaties;
• 89-00 - 89-99 voor motorrijtuigen in bijzondere gevallen naar oordeel van het ministerie van Financiën en de RDW;
• 90-00 - 99-99 voor van belasting vrijgestelde motorvoertuigen niet vallend onder de bepalingen van de reeks 00-01 - 69-99.

Vóór 1 januari 1995 was de verdeling van de eerste twee subseries net iets anders:

• 00-01 - 79-99 voor van belasting vrijgestelde motorvoertuigen mits binnen bepaalde tijd naar het buitenland overgebracht;
• 80-00 - 88-99 voor motorrijtuigen en aanhangwagens van personeel van ambassades, consulaten en int. organisaties;
• 89-00 - 89-99 en 90-00 - 99-99 ongewijzigd, als bovenstaand.

Vanaf 1965 tot eind jaren '90 (waarschijnlijk 1997) kon op BN/GN-kentekenplaten soms ook een rode sticker aangetroffen worden met daarop de laatste 2 cijfers van een jaartal. Dat was verplicht indien het kenteken was afgegeven voor bepaalde tijd. De witte cijfers op de rode sticker gaven dan het jaar aan waarin de tenaamstelling in het kentekenregister kwam te vervallen. ⁽²⁰⁾

Grensverkeer

Ingevoerd op 1 augustus 1953 voor landbouwvoertuigen die binnen Nederland geen kentekenplicht hebben, maar soms deelnemen aan verkeer in het buitenland waar dat wel het geval is. Het grensverkeerkenteken bestaat uit de lettergroep GV op sidecode 1 t/m 3, sinds 23 mei 2016 op sidecode 13 en sinds 13 juni 2019 op sidecode 14. De kentekenplaat is geel met EU-logo en landcode "NL". ^(21)(78) GV-kentekens kunnen in alle sidecodes ook in donkerblauwe oldtimerstijl voorkomen.

De RDW had in eerste instantie besloten voor de grensverkeerserie alleen sidecode 1, 2 en 3 te gebruiken. Toen alle mogelijke kentekennummers hiervan afgegeven waren (GV-00-01 t/m 99-GV-99), is de RDW weer opnieuw begonnen met sidecode 1. Dit houdt in dat de vervallen nummers uit sidecode 1 t/m 3 eenmaal hergebruikt zijn. Toen 99-GV-99 voor de tweede keer bereikt werd, werd overgestapt naar sidecode 13 ter voorkoming dat GV-kentekennummers drie keer afgegeven zouden worden. ^(13d)

Dit kenteken is zeer afwijkend in de registratie omdat het niet alleen voertuiggebonden is, maar tegelijkertijd ook persoons- dan wel bedrijfsgebonden. Een grensverkeerkenteken hoort dus zowel bij de aanvrager van het kenteken als bij het gekentekende voertuig zelf. Bij verkoop, demontage of export van het voertuig moet de eigenaar de kentekenregistratie laten beëindigen en de platen vernietigen. Indien verkocht moet de koper (indien het voertuig wederom in het grensverkeer gebracht wordt) een nieuw GV-kenteken aanvragen. Hij krijgt een ander kentekennummer en moet het voertuig voorzien van nieuwe platen. ⁽⁴³⁾ Het is dus niet mogelijk om een bestaand GV-kenteken over te schrijven op een ander voertuig en/of op een andere naam. ^(13d)

Het GV-kenteken zal op termijn vervangen gaan worden door het L-kenteken en daarna komen te vervallen. Wegens protest van belangenorganisaties tegen de kosten van omkentekening heeft de RDW besloten dat alle bestaande GV-kentekens geldig blijven. GV wordt omgezet in een regulier kentekenbewijs dat ook overgeschreven kan worden op een andere naam. Nieuwe kentekens zullen echter uitsluitend uit de T-reeks komen.

Buitengewoon

Voor voertuigen waarvan de inrichting, de afmetingen of het gewicht niet voldoen aan de regels in de Wegenverkeerswet. ZZ-kentekens kunnen ook in donkerblauwe oldtimerstijl voorkomen. ⁽²²⁾

In 1951 werd de ZZ-serie gestart met sidecode 1. De eerste kentekens, ZZ-00-01 t/m ZZ-00-36, werden in januari dat jaar toegekend aan Arnhemse trolleybussen.

Als de gehele ZZ-serie (sidecode 1, 2, 3) uitgeput is wordt deze opgevolgd door de daarvoor gereserveerde lettergroep ZZZ. Met welke sidecode de uitgifte start heeft de RDW nog niet besloten. ^(13a)

De overgang van sidecode 1 naar 2 vond plaats op 6 december 2016. ⁽⁶⁾

In sidecode 2 is de reeks 10-00 t/m 19-99-ZZ gereserveerd voor experimentele voertuigen. Dat zijn voertuigen die deel uitmaken van een experiment op de weg, waarvoor op grond van de Experimenteerwet vergunning verleend is. ⁽⁸⁰⁾ Het gaat met name om zelfrijdende (autonome) voertuigen die experimentele geautomatiseerde systemen bevatten en waarin zich tijdens het rijden geen menselijke bestuurder bevindt.

Het eerste kenteken, 10-00-ZZ, werd op 18 juli 2018 toegekend aan een zelfrijdend busje dat patiëntenvervoer verzorgt nabij het Ommelander Ziekenhuis in Scheemda. Driekwart jaar later werd een tweede kenteken in de subserie afgegeven. 10-01-ZZ prijkt op de HagaShuttle van het HagaZiekenhuis in Den Haag, locatie Leyweg.

Het splitsen van de sidecode 2 ZZ-serie in twee subseries vond plaats op vrijdag 6 juli 2018. Donderdag 5 juli werd als laatste 03-73-ZZ afgegeven en op maandag 9 juli voortgezet met 20-00-ZZ. In de onderstaande tabel staat samengevat hoe de splitsing verliep:

Er lijkt niet veel animo te zijn geweest voor de mogelijkheid om een experimenteel voertuig toe te laten. Tot peildatum 1 januari 2024 zijn er in totaal slechts 7 kentekens afgegeven, waarvan de laatste (10-06-ZZ) op 11 december 2019. Drie kentekens werden toegekend aan Navya Arma voertuigen (10-00 t/m 10-02-ZZ) en vier kentekens aan aanhangwagens van het type VDL Range Extender (10-03 t/m 10-06-ZZ). Daarna werd het stil.

Getrokken eenheden zonder zelfstandig kenteken

Dit betreft een voormalige kentekenreeks voor getrokken buitenlandse eenheden (aanhangers en opleggers met toegestane maximum massa van meer dan 750kg) afkomstig uit een land waar voor deze getrokken eenheden geen zelfstandig kenteken vereist is. Als deze eenheden werden voortbewogen op Nederlands grondgebied door een in Nederland geregistreerd motorvoertuig moest een BO-kenteken gevoerd worden.

Dit speelde bijvoorbeeld in het internationale ferryverkeer tussen Engeland en Nederland omdat Engelse opleggers geen eigen kenteken hebben en op Brits grondgebied altijd het kenteken voeren van het trekkende voertuig. Daardoor konden Engelse opleggers in Nederland kentekenloos van de boot komen als het Engelse trekkende voertuig niet mee ging. Aanhangsels uit Luxemburg, Griekenland en Ierland gaven hetzelfde probleem.

De BO-regeling ging in op 2 september 2002 en werd een jaar later verplicht op 1 september 2003. Aanleiding was de individuele kentekenplicht voor opleggers en aanhangwagens die Nederland per gelijke datum ingevoerd had. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat vond dat ongekentekende buitenlandse opleggers ook een "eigen" plaat moesten hebben wanneer ze binnen Nederland door een Nederlands voertuig getrokken werden. Het kenteken gebruiken van het trekkend voertuig was niet langer voldoende. ⁽²⁴⁾

De regeling was zo opgezet dat de Nederlandse vervoerder, ten behoeve van de buitenlandse eigenaar van het aanhangsel, het BO-kenteken bij de RDW moest aanvragen en na afgifte ook de plaat moest laten maken. ⁽⁷⁶⁾ Bij de invoering werd wettelijk vastgelegd dat de maximale geldigheidsduur van een afgegeven BO-kentekenbewijs maximaal 3 jaar zou zijn. ⁽⁴⁸⁾ In lijn met regelgeving moesten BO-platen vanwege deze beperkte geldigheid uitgevoerd worden in wit met zwarte rand en zwarte tekens. ⁽⁷⁸⁾ Ze vielen dus niet onder GAIK qua gecontroleerde afgifte en inname van de kentekenplaten.

Door administratieve en praktische problemen ⁽²³⁾ werd handhaving al binnen een week met 2 jaar uitgesteld tot 1 september 2005. ⁽²⁴⁾ Uiteindelijk is de regeling voortijdig beëindigd op 7 april 2005. ⁽²⁵⁾ Getrokken buitenlandse eenheden die voorheen een BO-kenteken moesten voeren zolang ze zich in Nederland bevonden, moeten vanaf dat moment voorzien zijn van hetzelfde kenteken als het trekkende Nederlandse voertuig. Per 1 september 2005 zijn alle uitgegeven BO-kentekens ongeldig verklaard. ⁽²⁶⁾

Soms wordt in combinatie met BO ook de lettergroep BW genoemd, waarbij BW dan op aanhangers zonder zelfstandig kenteken zou slaan. De RDW heeft echter laten weten dat BW nooit een betekenis toegewezen heeft gehad en dus ook nooit is uitgegeven. ^(13b) In wetteksten en parlementaire stukken komt deze lettergroep eveneens niet voor.

Een diepere duik in de geschiedenis
In het algemeen is er van de BO-serie helaas weinig informatie bewaard gebleven. Dat komt onder andere door een wet die voorschrijft dat bepaalde papieren overheidsarchieven na 9 jaar bewaartermijn vernietigd moeten worden. Afgifte van BO-kentekens geschiedde handmatig en de nummers werden enkel op papier bijgehouden. Het ging om een kleine serie waardoor het minder relevant geacht werd om alle aspecten te documenteren. Omdat het BO-register nooit gedigitaliseerd is zijn de archieven verloren gegaan na het verstrijken van de wettelijke bewaartermijn. Hierdoor is er bij de RDW geen informatie meer beschikbaar over welk aspect van de uitgifte dan ook.

Het BO-kenteken blijft mede door het bovenstaande een van de meest mysterieuze kentekenseries die Nederland ooit gekend heeft. Zo is uit onderzoek van particuliere archieven gebleken dat BO al veel eerder uitgegeven is dan 2002. Oude foto's uit een periode van circa 1974 tot 1983 tonen al BO-platen en vermeldingen gaan zelfs nog verder terug tot 1969.

Gesprekken met brancheorganisaties wijzen ook in die richting. Het lijkt er sterk op dat de BO-regeling die in 2002 werd ingevoerd niet nieuw was, maar slechts een soort "reanimatie" betrof van de regeling die mogelijk al in 1969 zijn eerste introductie kende. Helaas is niet geheel duidelijk wat eind jaren '60 de achterliggende reden was. Getrokken materieel had in Nederland vóór 2002 sowieso geen eigen kenteken en voerde enkel de plaat van het trekkende voertuig.

Het lijkt erop dat de reden verband hield met belastingplicht, of een voornemen tot invoering daartoe. Eind 1963 was in Nederland het registratiebewijs voor zware aanhangwagens en opleggers ingevoerd. Opleggers kregen een administratief kenteken uit sidecode 1 dat begon met OL en voor aanhangwagens begon de RDW met WD. Mogelijk werd dit gedaan zodat de Belastingdienst een middel kreeg om te controleren of er wel (en voldoende) wegenbelasting betaald was voor het aanhangsel. Van begin jaren '70 is namelijk bekend dat het belastingtarief afhankelijk was van de massa die op het registratiebewijs vermeld stond.

Ondanks dat de kentekening administratief van aard was (tot 2002 hoefden zware aanhangsels geen eigen kentekenplaat te hebben) gaf dit dus wel "grip" op het aanhangwagenpark. Het is zeer aannemelijk dat de Nederlandse overheid vond dat vervoerders ook wegenbelasting moesten betalen over buitenlandse aanhangsels wanneer deze in Nederland door een Nederlands gekentekend voertuig getrokken werden. Een manier om dat te bereiken en controle uit te oefenen was door ook die aanhangsels verplicht van een registratiebewijs te voorzien. Mogelijk is die verplichting in 1969 van kracht geworden.

In 1972 werd met de invoering van de FINO-plaat controle op de belastingplicht voor aanhangsels verscherpt. Er is een foto bekend van een oplegger voorzien van een FINO-plaat met daarop een BO-nummer. Dat impliceert dat er ook voor buitenlandse aanhangsels belasting betaald moest worden. Het is een zeer aannemelijke reden waarom kentekening nodig was en de speciale serie BO in het leven geroepen werd.

Hoe lang deze in eerste instantie gelopen heeft is onduidelijk. Mogelijk is dat tot in de jaren '90 geweest aangezien er toen wijzigingen doorgevoerd werden in de belastingwetgeving voor wegverkeer. Maar of dat de primaire aanleiding tot afschaffing was is niet bekend. De RDW maakte in haar overzichten van kentekenseries tot in ieder geval 1991 melding van BO als "bijzonder registratiebewijs ferries". Niet duidelijk is of het toen om een lopende serie ging of slechts een indicator dat de lettercombinatie ooit uitgegeven was. Het kan eveneens zijn dat de BO-serie destijds ook al geen lang leven beschoren was en al ergens eind jaren '70 opgeheven werd. Een afschaffingswet of -regeling met betrekking tot de eerste BO-ronde is tot op heden echter nog niet gevonden.

Gebruikte sidecodes in tijd
Het zou kunnen zijn dat de eerste en tweede "BO-ronde" elk van aparte sidecodes gebruik gemaakt hebben. Door de tijd heen zijn op beeld onder andere vastgelegd:

• Een tweetal kentekens uit sidecode 1 met als hoogste nummer BO-29-38 (1974);
• Sidecode 2 met 00-73-BO (1980);
• Sidecode 3 met 21-BO-04 (2004).

Bij de herintroductie van BO in 2002 waren vervoerders terughoudend met het aanvragen van kentekenbewijzen. Velen gokten erop dat de regeling door de grote protesten ingetrokken zou worden en vroegen dus geen papieren aan. Op basis daarvan is het niet aannemelijk dat het afgiftevolume zo hoog was dat er meerdere sidecodes nodig waren om aan de vraag te kunnen voldoen. Gecombineerd met de weinige beschikbare (foto)informatie ontstaat het beeld dat de eerste BO-ronde wellicht alleen uit sidecode 1 en 2 bestaan heeft en de tweede ronde enkel uit sidecode 3. Dat strookt in ieder geval met het beleid van de RDW om elk kenteken maar één keer af te geven. Als sidecodes 1-2 al een keer gebruikt waren was BO in sidecode 3 waarschijnlijk nog brandschoon en vormde in 2002 dus een mooi startpunt.

Nadere informatie en beeldmateriaal omtrent BO- en BW-kentekens is zeer welkom!

Defensie

Deze platen (geen kenteken maar een "registratienummer") komen voor met en zonder blauwe euroband omdat het leger bij de invoering van GAIK uitgezonderd werd van de verplichte omwisseling van toen al bestaande nummerplaten. Echter kunnen nieuwe voertuigen uitgerust worden met GAIK-platen. Civiele dienstauto's zijn standaard voorzien van GAIK-kentekenplaten. ⁽³⁵⁾

Defensie geeft (als nationale organisatie) geen kentekens uit omdat dat de verplichting met zich meebrengt om het voertuig te verzekeren, APK te ondergaan en wegenbelasting te betalen. Door gebruik te maken van een eigen systeem met registratienummers kan het wagenpark toch goed geadministreerd worden zonder dat daar verdere verplichtingen uit voortvloeien.

Lettergroepen toegewezen aan Defensie zijn als volgt:

• Sidecode 1, 2 en 3: afbeelding.
• Sidecode 7, 9 en 10: DM.

Sidecode 4, 5, 6 en 8 zijn overgeslagen (8 omdat de D als beginletter daarin gereserveerd was voor transitokentekens).

Vroeger is ook de lettergroep MC (Korps Mobiele Colonnes, 1955-1992) in gebruik geweest op (en waarschijnlijk ook enkel) sidecode 1. Voor zover bekend zijn alleen MC-platen zowel uitgegeven in donkerblauwe (oldtimer) als oude gele (zonder EU-NL-band) stijl. De rest is waarschijnlijk altijd in zwart op geel uitgegeven.

Sidecode 2 staat wel gereserveerd maar onduidelijk is of deze ook daadwerkelijk in omloop gebracht is. Defensie heeft laten weten daar geen mededelingen over te doen. ^(13a)(27) Sidecode 2 wordt niet heel breed toegepast door Defensie maar is wel gewoon uitgegeven. Onder andere de KZ-reeks (99-99-KZ) voor DAF YA-trucks.

Platen uit sidecode 1, 2 en 3 (K- en L-series) worden door Defensie zelf geadministreerd. Bij GAIK-platen uit sidecode 7, 9 en 10 (DM-serie) wordt dat door de RDW gedaan.

AFCENT

Zie hier voor meer informatie.

NAVO dienstvoertuig

Zie hier voor meer informatie.

Koninklijk Huis

Zie hier voor meer informatie.

Brom- en snorfietsen (+ speed-pedelecs)

Deze platen zijn ingevoerd met ingang van 1 september 2005. Kentekens beginnen met D of F (zowel bij brom als snor) en hebben geen blauwe euroband. Het voeren van een oranje (snorfiets) of geel (bromfiets) plaatje is niet meer nodig omdat op basis van de kleur van het kenteken vastgesteld kan worden welke categorie het betreft. ⁽³⁾

Sidecode 8 is overgeslagen omdat daarin D en F gereserveerd zijn voor transitokentekens.

Vóór 2005 gold dat er een verzekeringsplaatje op het voertuig moest zitten en eventueel een HH-kenteken als er ook mee in het buitenland gereden werd. Vanaf het moment dat de eigenaar het nieuwe kentekenbewijs ontving, verloor het oude verzekeringsplaatje zijn geldigheid en moest de houder een kentekenplaat laten maken. Uiterlijk 1 januari 2007 moesten alle brom- en snorfietsen met terugwerkende kracht voorzien zijn van een eigen kenteken. Op die datum verloren alle verzekeringsplaatjes van brom- en snorfietsen collectief hun geldigheid. ⁽⁵⁴⁾

Sinds 1 januari 2017 zijn er nieuwe regels voor fietsen met elektrische trapondersteuning met een maximale snelheid tussen de 25 km en de 45 km per uur (speed-pedelecs). Door nieuwe Europese en Nederlandse regels is de speed-pedelec voor de wet nu een bromfiets in plaats van een snorfiets. Dit betekent dat speed-pedelecs die momenteel een snorfietskenteken hebben van de RDW vanaf 16 mei 2017 automatisch een nieuw (geel) bromfietskenteken toegestuurd krijgen. ⁽⁴⁾

Het is niet mogelijk om voor historische brom- en snorfietsen een donkerblauwe kentekenplaat aan te vragen. Dat komt omdat ze pas vanaf 2005 officieel gekentekend zijn. ⁽⁵⁴⁾

Andere gereserveerde letters

Andere gereserveerde letters (naast alle eerdergenoemden) op:

• Sidecode 1 [tweede letter = voertuigcategorie]
  • Van 1951 tot eind 1962:
    • A, F, J, N, S, V: bedrijfswagens minder dan 2,20 meter breed (niet verder dan D als eerste letter, dus NA t/m DV).
    • B: bedrijfswagens breder dan 2,20 meter (vanaf NB).
    • D, G, K, P, T, X (en vanaf eind 1962 ook M): personenauto's (hele alfabet, dus ND t/m MX).
    • E, H, L, R, U, Z: motorfietsen (niet verder dan Z als eerste letter, dus NE t/m ZU, want ZZ was anderzijds gereserveerd).
  • Van 1963 tot 1965 (einde sidecode 1):
    • A, D, E, F, G, H, J, K, L, M, N, P, R, S, T, U, V, X, Z: hele reeks voor andere categorieën gereserveerde (maar destijds nog niet uitgegeven) lettercombinaties in gebruik genomen voor personenauto's.*
    • B: bedrijfswagens (allemaal, geen onderscheid meer in breedte) (t/m MB).
• Sidecode 2 en 3 [tweede letter]
  • B: bedrijfswagens (allemaal, geen onderscheid).
• Sidecode 4 [beginletter = voertuigcategorie]
  • B en V: bedrijfswagens (allemaal, geen onderscheid).
  • M: motorfietsen.
• Sidecode 5 [beginletter]
  • B: zware bedrijfswagens (vanaf 3500 kg).
  • M: motorfietsen.
  • V: lichte bedrijfswagens (tot 3500 kg).
• Sidecode 6 [beginletter]
  • B en V: lichte bedrijfswagens (tot 3500 kg).
  • M: motorfietsen.
• Sidecode 7 en hoger [beginletter]
  • B: zware bedrijfswagens (vanaf 3500 kg) [m.u.v. sidecode 8 en 13 vanwege de B in transitokentekens].
  • M: motorfietsen [m.u.v. sidecode 8 en 13 vanwege de M in transitokentekens].
  • V: lichte bedrijfswagens (tot 3500 kg).

Personenwagens kennen geen echte gereserveerde reeks beginletters. Die gebruiken vanaf sidecode 4 en hoger gewoon alle overige toegestane beginletters die in de desbetreffende sidecode geen anderzijds gereserveerde betekenis hebben. Zie onder voor meer informatie over de toegestane en gereserveerde begin- en volgletters per sidecode.

*) De combinaties werden echter achterstevoren uitgegeven (dus MZ, MV, MU,... achteruit tot EF. Sidecode 1 was bij EF nog niet 100% uitgeput maar toen stapte de RDW over op sidecode 2). Zo kwamen auto's en motoren niet door elkaar te zitten omdat de motoren in chronologische volgorde niet verder zijn gegaan dan de beginletter Z. MZ zou oorspronkelijk dus een motorfiets aanduiden, maar kon ingezet worden voor personenauto's omdat MZ t/m EH voor motorfietsen nog niet uitgegeven waren.
Sidecode 1 werd uiteindelijk behoorlijk rommelig omdat gedurende de looptijd meerdere gereserveerde letters overgeplaatst waren naar andere voertuigcategorieën. Zo begonnen bijvoorbeeld de letters A, F, J, N, S en V voor bedrijfswagens maar werden later overgeplaatst naar personenauto's. De hele motorfietsreeks kwam toen ook bij personenwagens terecht. Vanaf sidecode 2 kwam er meer lijn in de gereserveerde letters. Vanaf toen wilden alleen de definities van B en V nog wel eens verschillen. ⁽⁵⁾

Volgorde uitgifte van de beginletters

• Sidecode 1:
  • N, <O>, P, R, S, T, U, V, <W>, X, Z, A, B, D, E, F, G, H, J, M.
    • <..> = Gereserveerde beginletter.
      • O: opleggers.
      • W: aanhangwagens (>750 kg).
• Sidecode 2 en 3:
  • A, B, D, E, F, G, H, J, M, N, <O>, P, R, S, T, U, V, <W>, X, [Y], Z.
    • <..> = Al sinds sidecode 1 gereserveerde beginletter.
    • [..] = Niet in elke sidecode uitgegeven beginletter.
      • Y: alleen in sidecode 3 (pas sinds 2001); uitgegeven voor geïmporteerde klassiekers (bouwjaren 1973-1977).
• Sidecode 4 en hoger:
  • (B), {D}, {F}, G, H, J, [K], |[L]|, (M), N, <O>, P, R, S, |T|, (V), <W>, X, [Y], Z.
    • (..) = Gereserveerde beginletter vanaf sidecode 4.
    • {..} = Gereserveerde beginletter vanaf sidecode 7.
    • |..| = Gereserveerde beginletter vanaf sidecode 11.
    • [..] = Niet in elke sidecode uitgegeven beginletter.
      • K: niet in sidecode 5 en 6.
      • L: niet in sidecode 8 en 9 (vanaf sidecode 11 voor landbouwaanhangsels).
      • Y: alleen in sidecode 4.

Volgorde van de volgletters

• Sidecode 4 en hoger:
  • B, D, F, G, H, J, [K], L, N, P, R, S, T, V, X, [Y], Z.
    • [..] = Niet in elke sidecode uitgegeven volgletter.
      • K: niet in sidecode 5; vanaf circa 2000 in sidecode 6 (geen DK en VK-serie).
      • Y: alleen in sidecode 4.
  • De M, O en W worden niet gebruikt als volgletters (militaire registratienummers uitgezonderd).

Hele volgorde van uitgifte

Het uitgiftesysteem werkt globaal als volgt: eerst lopen de cijfers op en daarna de letters. Dit voor zover als mogelijk omdat:

• Bepaalde letters/lettercombinaties standaard gereserveerd zijn om een voertuigcategorie aan te duiden en dus vast zijn.
• Niet alle mogelijke begin- en volgletters in alle sidecodes uitgegeven worden/zijn (zie boven).

Het systeem in sidecode:

• 1: AA-00-01 => AA-00-02 | AA-99-99 => AB-00-01
• 2: 00-01-AA => 00-02-AA | 99-99-AA => 00-01-AB
• 3: 00-AA-01 => 00-AA-02 | 99-AA-99 => 00-AB-01
• 4: AA-01-AA => AA-02-AA | AA-99-AA => AA-01-AB
• 5: AA-AA-01 => AA-AA-02 | AA-AA-99 => AA-AB-01
• 6: 01-AA-AA => 02-AA-AA | 99-AA-AA => 01-AA-AB
• 7: 00-AAA-1 => 01-AAA-1 | 99-AAA-1 => 00-AAA-2 | 99-AAA-9 => 00-AAB-1 (laatste cijfer geeft het honderdtal aan)
• 8: 1-AAA-00 => 1-AAA-01 | 1-AAA-99 => 2-AAA-00 | 9-AAA-99 => 1-AAB-00 (eerste cijfer geeft het honderdtal aan)
• 9: AA-001-A => AA-002-A | AA-999-A => AA-001-B
• 10 t/m 12: volgt hetzelfde principe als sidecode 9
• 13: 0-AA-001 => 0-AA-002 | 0-AA-999 => 1-AA-001 | 9-AA-999 => 0-AB-001 (eerste cijfer geeft het duizendtal aan)
• 14: 001-AA-0 => 002-AA-0 | 999-AA-0 => 001-AA-1 | 999-AA-9 => 001-AB-0 (laatste cijfer geeft het duizendtal aan)

In sidecode 7 en 8 is het enkele cijfer (honderdtal) nooit een 0. Er wordt altijd begonnen vanaf 1 (=100). Van de bijna 1000 kentekens die er eigenlijk per lettercombinatie uitgegeven hadden kunnen worden, blijven er dus maar 900 over.

In sidecode 13 en 14 doet zich een soortgelijke situatie voor waar in dat geval het enkele cijfer het duizendtal aangeeft. Hier heeft de RDW besloten wel met een 0 te beginnen. GV-kentekens (grensverkeer, bijzondere serie) kwamen als eerste aan bij sidecode 13 en 14. Het startpunt van het enkele cijfer was in beide sidecodes 0. Voorbeelden zijn: 0-GV-026, 0-GV-059, 0-GV-117, 0-GV-403 (sidecode 13) en 0-GV-001, 0-GV-009 (sidecode 14).

Welke letters komen (niet) voor op NL kentekenplaten?

Alle letters worden gebruikt in het Nederlandse kentekensysteem, echter komen ze niet op elk type plaat voor:

• Medeklinkers B, D, F, G, H, J, K, L, N, P, R, S, T, V, X en Z zitten standaard in de roulatie.
• De M wordt in sidecode 1 t/m 3 algemeen gebruikt en vanaf sidecode 4 als beginletter voor motorfietskentekens.
• De W wordt vanaf sidecode 1 als beginletter gebruikt voor aanhangerkentekens.
• De klinkers A, E en U worden gebruikt in kentekens uit sidecode 1 t/m 3.
• De Y wordt gebruikt voor motorboten, youngtimers en in het algemeen op sidecode 4.
• AA is toegewezen aan het Koninklijk Huis.
• De O wordt als beginletter gebruikt voor opleggerkentekens.
• De O werd vroeger gebruikt in de lettergroep BO (getrokken eenheden zonder zelfstandig kenteken).
• De C, I en Q zijn geldige letters voor transitokentekens.
• De C wordt daarnaast ingezet voor de lettergroep CD (diplomatenkentekens) en HC (handelaar).
• Naast het bovenstaande worden enkele klinkers plus C, M, W en Y ook toegepast op diverse militaire registratieplaten.

Verboden en legale combinaties

Op 13 januari 2010 schreef toenmalig minister Eurlings (Verkeer en Waterstaat) het volgende aan de Tweede Kamer over het verbieden van bepaalde kentekencombinaties: ⁽³⁶⁾

Uitgangspunt bij de keuze om bepaalde lettercombinaties uit te sluiten is het inschatten van het risico dat de kentekenhouder mogelijk een bepaalde combinatie niet op zijn auto wil hebben, dan wel dat een dergelijke combinatie mogelijk bij derden een ongewenste reactie zou oproepen.

De volgende lettergroepen zijn verboden en op alle sidecodes overgeslagen:

• SA, SD, SS (ook bij 3 letters: xSD, xSS, SDx, SSx) en WA.
• GVD, KKK, LPF, NSB, PKK, PSV, PVV, SGP, TBS.

Lettergroepen die legaal zijn uitgegeven en pas later geblokkeerd werden:

• Vanaf sidecode 8: KVT, VVD.
• Vanaf sidecode 13: SP;
• Vanaf 8 januari 2024: BBB en FVD.

Gescheiden combinaties als GV-999-D, KV-999-T, NS-999-B, PK-999-K, SG-999-P, VV-999-D, xS-999-D en xS-999-S zijn in sidecode 9 wel uitgegeven. Ook in sidecode 10 is dit het geval; bijvoorbeeld G-999-VD. Een uitzondering vormen de brom- en snorfietskentekens in sidecode 11.

Sommige combinaties zijn misschien beladen, maar toch legaal: BKR, D66, DDR, DSB, FSB, GFT, GGD, GGZ, GHB, GKN, HHK, HPV, KDF, KGB, NFN, NHK, NVT, PGB, PKN, RKK, VNL, XXL, XXS en XXX. De cijfercombinaties 13 en 666 zijn ook toegelaten.

Andere leuke legale combinaties: BHV, BNN, BRD, BSB, BSN, DHL, DHZ, GPS, HSL, JPG, JSF, KFZ, KPN, KVK, LPG, LTS, NHG, NLD, NTR, NXP, PDF, PGP, PHP, PPT, PTT, RDP, RTL, RTV, RVD, RVS, SBS, SNS, SVB, SVG, SVP, TGV, THT, TLN, TNT, TVR, TXT, TZT, VHF, VHS, VNG, VPN, VVN, VVV, XLS en ZKH.

Uitgifte van de volgende lettergroepen is door controverse voortijdig afgebroken:

• Sidecode 9: SP (zie hier).

De betreffende combinaties waren op het moment van uitgifte legaal.

De kwestie VVD

Dat in augustus 2008 de combinatie VVD uitgegeven is betrof een vergissing in de politieke besluitvorming. VVD had, net als andere lettercombinaties met een politieke lading, ook op alle sidecodes overgeslagen moeten worden. De vergissing kon ontstaan omdat de toen actuele kentekenseries met 3 opeenvolgende letters (sidecode 7 en 8) voor personenauto's en lichte bedrijfsauto's niet gelijk liepen.

Op het moment dat er persberichten verschenen over de lopende uitgifte van VVD-kentekens, was er door toenmalig minister Eurlings alleen een beslissing genomen ten aanzien van wering van een aantal aanstootgevende "niet-politieke" lettercombinaties; zoals GVD. Pas bij de lettercombinatie die begint met een P zou immers de eerste in het parlement vertegenwoordigde partij in beeld komen. En zover was de op dat moment lopende serie voor personenauto's nog niet gevorderd. ⁽³⁶⁾

Hier ging het mis. De RDW en toenmalig minister Eurlings dachten (op basis van de tijdslijn voor personenautokentekens) ten onrechte nog genoeg tijd te hebben om tot een definitieve lijst te komen van ongewenste "politieke" lettercombinaties. Wat echter over het hoofd gezien werd was dat de kentekenserie voor lichte bedrijfswagens A) voorliep op die van personenwagens en B) dat kentekens voor lichte bedrijfswagens op sidecode 7 al beginnen met de letter V! Dit alles had tot gevolg dat op sidecode 7 de volledige VVD-serie (00-VVD-1 t/m 99-VVD-9) uitgegeven is. Deze kentekens zijn dus bestuurlijk gezien niet ten onrechte uitgegeven want VVD stond destijds simpelweg nog niet op de verboden lijst.

Na het incident werd snel besloten om lettercombinaties die in het parlement vertegenwoordigde partijen weerspiegelen niet uit te geven. VVD is daarmee na sidecode 7 nooit meer teruggekomen.

Om de vergissing recht te zetten kan VVD gratis omgeruild worden bij de RDW voor een nieuw kenteken zonder lading. ⁽⁶⁾

Een snelle telling leert dat VVD niet massaal omgeruild lijkt te zijn. Op 29 maart 2018 (9,5 jaar later) waren nog 639 van de totaal mogelijke 900 VVD-kentekens in omloop. Dat is 71%. Op 14 augustus 2020 (exact 12 jaar later) was dat aantal 551, oftewel 61%. De weggevallen nummers kunnen ook door export en sloop uit de roulatie geraakt zijn.

De kwestie SP

Op 17 mei 2018 ontstond er commotie naar aanleiding van een krantenartikel over de uitgifte van kentekens beginnend met de lettergroep SP in sidecode 9 (SP-999-X). ⁽⁵⁰⁾ Daarin werd gesteld dat de SP-reeks overgeslagen had moeten worden aangezien het een in het parlement vertegenwoordigde politieke partij betrof. Dat de reeks in omloop gebracht werd, werd door PVV-Kamerlid Van Aalst gezien als meten met twee maten omdat de combinatie PVV en andere partijen wel op de verboden lijst staan.

Na beraad besloot de RDW om de toen nog lopende SP-reeks voortijdig te beëindigen en over te stappen naar de volgende lettergroep (SR). De totale uitgifte betrof zodoende SP-001-B t/m SP-154-P; iets meer dan 9100 kentekens. Uitgegeven kentekens blijven geldig en worden niet met terugwerkende kracht vervangen.

Overigens zijn kentekens met de lettergroep SP al sinds de introductie van het sidecode-systeem in 1951 altijd uitgegeven. Namelijk in: 1955 (SP-00-01), 1971 (00-01-SP), 1977 (00-SP-01), 1987 (SP-01-SP), 1997 (SP-SP-01) en 2006 (01-SP-SP). De series van 1977 t/m 1987 werden in gebruik genomen in een tijd dat de SP al opgericht was maar nog geen kamerzetels had. Ten tijde van de series van 1997 en later was de SP wel in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. Echter bestond de verboden lijst toen nog enkel uit afkortingen met een betrekking tot de Tweede Wereldoorlog.

Het ligt in de lijn der verwachting dat SP vanaf sidecode 13 (9-SP-999) verboden zal worden.

Saillant detail: de combinatie GL (GroenLinks) is sinds 1951 ook altijd gewoon uitgegeven. Ook in dezelfde sidecode waarin controverse ontstond over SP (GL-999-X).

De kwestie BBB en FVD

De combinaties BBB (Boer Burger Beweging) en FVD (Forum voor Democratie) zijn eveneens uitgegeven. Een deel van deze kentekens stamt uit een tijd waarin de partijen nog niet opgericht waren. Bijvoorbeeld de serie voor zware bedrijfswagens die in sidecode 7 begon met 00-BBB-1 t/m 99-BBB-9 en de bromfietsreeks 01-FVD-1 t/m 99-FVD-9. Deze kentekens zijn bestuurlijk gezien terecht uitgegeven.

Forum voor Democratie kreeg in 2017 twee zetels in de Tweede Kamer. Opmerkelijk was dat in de tractorserie in sidecode 12 de hele FVD-reeks afgegeven werd (T-01-FVD t/m T-99-FVD). Dat gebeurde op 26 en 27 oktober 2023.

Nieuwkomer in 2019 BBB (Boer Burger Beweging) haalde in 2021 één zetel in de Tweede Kamer. Ook hier was het opmerkelijk dat in de tractorserie in sidecode 12 de hele BBB-reeks afgegeven werd (T-01-BBB t/m T-99-BBB). Dat gebeurde op 31 december 2021.

Op 8 januari 2024 werden zowel BBB als FVD met spoed toegevoegd aan de lijst van ongewenste combinaties. Die dag kwam sidecode 12 in omloop voor lichte bedrijfswagens. Het systeem begon te lopen vanaf V-01-BBB en toen pas realiseerde de RDW zich dat dit een politieke partij betrof. Er werd onmiddelijk ingegrepen. Op dat moment was de afgifte echter al gevorderd tot en met V-42-BBB. Door technische problemen wilde het systeem niet overschakelen naar de BBD-serie. Na V-01-BBB t/m V-42-BBB werd daarom direct verder gegaan vanaf V-01-DBB. De 42 uitgegeven kentekens met BBB blijven geldig en worden niet proactief ingetrokken.

Kentekens uit sidecode 12 die de combinatie BBB of FVD bevatten kunnen sinds 8 januari 2024 gratis omgeruild worden bij de RDW. Hiertoe is de omruilregeling die al sinds 2008 voor VVD-platen geldt, vanaf dat moment met twee combinaties verruimd. In de praktijk betreft dit 240 kentekens: T-01-BBB t/m T-99-BBB, T-01-FVD t/m T-99-FVD en V-01-BBB t/m V-42-BBB.

Op peildatum 9 juli 2024 was er slechts twee keer gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. V-11-BBB en T-20-FVD zijn op verzoek omgeruild voor een nieuw kenteken zonder bijbetekenis.

Sidecode 7 BBB (00-BBB-1 t/m 99-BBB-9) en FVD (01-FVD-1 t/m 99-FVD-9) kunnen niet omgeruild worden. Deze kentekens zijn legaal uitgegeven vóórdat de partijen bestonden. Ze worden niet met terugwerkende kracht vervangen.

Andere politieke partijen

De afkorting PVDD (Partij voor de Dieren) kan worden aangetroffen op kentekenplaten in sidecode 5 en 6 als gescheiden combinatie: PV-DD. Op 18 juni 2018 waren er in sidecode 5 nog 17 van de 99 mogelijke kentekens in omloop. In sidecode 6 nog 71 van de 99. Opgemerkt moet worden dat de PVDD als partij nog niet bestond ten tijde van de uitgifte van sidecode 5. Ten tijde van sidecode 6 bestond de partij al wel, maar had nog geen zetels in het parlement.

Lettercombinatie VNL (VoorNederland) komt ook voor. Deze kentekens kwamen in omloop ruim vóórdat de partij het levenslicht zag. VoorNederland werd ontbonden in 2017.

Ook D66 heeft onbedoeld zijn aanwezigheid op kentekenplaten. Deze combinatie kan enkel aangetroffen worden in sidecode 10 (en later waarschijnlijk ook 12) op brommers en snorfietsen. Of ze net als VVD gratis omgeruild kunnen worden voor exemplaren zonder bijbetekenis is niet bekend.

In zeer uitzonderlijke gevallen kunnen er ook twee politieke partijen in één kenteken voorkomen. Dit gebeurde onder andere op 27 juli 2010 in de brom- en snorfietsserie toen de kentekens D66/0SP tot en met D66/9SP afgegeven werden. D66 werd hier gekoppeld aan de SP. Iets meer dan een jaar eerder, op 29 juni 2009, werd D66 al eens verbonden met GL (GroenLinks) en kwamen de kentekens D66/0GL t/m D66/9GL op de weg.

De kwestie KVT en LVL

In sidecode 7 is de combinatie KVT (00-KVT-1 t/m 99-KVT-9) volledig uitgegeven, maar vanaf sidecode 8 werd deze ongewenst verklaard en geblokkeerd. De reden was dat de lettercombinatie te veel lijkt op het woord k*t. Daarom mogen ze bij de RDW omgeruild worden voor een nieuw kenteken. Er waren echter geen klachten vanuit de markt. De blokkade werd puur ingesteld op basis van een niet nader gespecificeerde beleidskwestie van het management.

Een snelle telling leert dat KVT niet massaal omgeruild lijkt te zijn. Op 28 september 2018 (8,5 jaar na uitgifte) waren 770 van de totaal mogelijke 900 KVT-kentekens nog in omloop. Dat is 85,6%. Op 18 augustus 2020 (10,5 jaar later) was dat aantal 739, oftewel 82,1%. De weggevallen nummers kunnen ook door export en sloop uit de roulatie geraakt zijn.

Jaren was het onduidelijk of de "mannelijke variant", LVL, op dat moment hetzelfde lot onderging. Net als bij KVT was ook daar 00-LVL-1 t/m 99-LVL-9 op de weg gekomen. Maar de beginletter L werd in sidecode 8 sowieso niet uitgegeven, dus daar speelde die kwestie niet. In sidecode 11 en 12 zou dat pas weer actueel worden. Op 9 juli 2024 liet de RDW weten dat LVL niet op de zwarte lijst staat. Kentekens als LVL-01-B en T-01-LVL zullen gewoon in omloop komen.

De ongemakkelijke combinatie NSB

In het weekend van 30 en 31 oktober 2010 werden er ten onrechte honderd NSB-kentekens uitgegeven. Het ging om de reeks 00-NSB-1 t/m 99-NSB-1 (sidecode 7). NSB stond toen al op de lijst van verboden lettercombinaties maar de RDW had vergeten daadwerkelijk een blokkade te plaatsen in het systeem. De kentekens werden toegewezen aan dealers die het Duitse automerk Volkswagen verkochten. Toen de fout ontdekt werd zijn alle kentekenbewijzen ingetrokken en omgeruild voor "schone" exemplaren. ⁽³⁷⁾ Of er destijds ook daadwerkelijk NSB-kentekenplaten geslagen zijn is niet duidelijk. Volgens de RDW bleef de fout beperkt tot kentekenbewijzen en zijn de bijbehorende platen nooit gemaakt.

De RDW heeft er nooit ruchtbaarheid aan gegeven, maar in sidecode 5 en 6 zijn er ook 4-letterige NSB-combinaties overgeslagen. Het gaat om de serie NS-BB t/m NS-BZ. Waarschijnlijk vond de RDW NS-B, ondanks het scheidingsstreepje en de extra 4^e letter, toch te gevoelig om als kenteken te gebruiken.

In sidecode 5 werd daarom NS-BB-01 t/m NS-BZ-99 overgeslagen. Zodoende vond op 5 maart 1996 een afgiftesprong plaats van NR-ZZ-99 naar NS-DB-01. Hetzelfde gold voor 01-NS-BB t/m 99-NS-BZ in sidecode 6. Op 22 januari 2004 werd er daardoor gesprongen van 99-NR-ZZ naar 01-NS-DB.

Gezien deze historie is het opmerkelijk dat NSB als "gescheiden combinatie" later wel gewoon is uitgegeven. Bijvoorbeeld in sidecode 9: NS-001-B t/m NS-999-B op 31 maart 2017. En dat terwijl hier in tegenstelling tot sidecode 5 en 6 geen sprake is van nog een extra letter. Ook de NSB-reeks in sidecode 10, N-001-SB t/m N-999-SB, werd volledig afgegeven. Dat gebeurde op 14 december 2021.

In sidecode 4 is de gescheiden combinatie overigens wel volledig uitgegeven: NS-01-BB t/m NS-99-BZ.

Fout met DSD en DSS

Op 31 augustus 2005 werden de verboden combinaties DSD en DSS uitgegeven in de kentekenserie voor brom- en snorfietsen. In omloop kwamen 01-DSD-1 t/m 99-DSD-9 en 01-DSS-1 t/m 99-DSS-9 (sidecode 7). Alle kentekenbewijzen werden tussen januari en maart 2006 ingetrokken en omgeruild voor "schone" exemplaren.

OR-69-GY

Het meest sexy kenteken van Nederland, OR-69-GY, is op 30 maart 2018 toegekend aan een 3-assige Van Hool oplegger.

ON-69-LY werd al eerder afgegeven; op 6 november 2014.

SH-111-T

Ook het minst sexy kenteken, SH-111-T, werd op 30 maart 2018 uitgegeven. Deze aan een grijze Opel Corsa.

LH-BT en LG-BT

In zowel sidecode 5 als 6 zijn twee lettercombinaties uitgegeven die ook gebruikt worden ter omschrijving van seksuele diversiteit: LHBT en LGBT.

Historisch gezien

Discussie over de wenselijkheid van bepaalde combinaties is al zo oud als de invoering van het sidecode-systeem in 1951. Zo was er bijvoorbeeld protest tegen NH (Nederlands Hervormd), RK (Rooms Katholiek), PG (Protestantse Gemeente), PK (Protestantse Kerk) en het cijfer 13 (ongeluksgetal). ⁽⁶⁰⁾

Opmerkelijk is dat de lettergroepen AD en OD altijd in de afgiftereeks gezeten hebben, ondanks hun gebruik in de Tweede Wereldoorlog. AD stond voor ArbeidsDienst en OD voor OpbouwDienst. Organisaties die in oorlogstijd door de Duitse bezetter waren opgericht en waarvan de voertuigen ook met AD, respectievelijk OD gekentekend waren.

Saillant detail: vooral mensen van Chinese afkomst verzochten de RDW hen een kenteken toe te kennen met (of juist zonder) bepaalde getallen. Het cijfer 4 staat in die cultuur bijvoorbeeld voor ongeluk en dood. Een 4 in het kenteken was dusdanig belemmerend dat de auto dan bij aflevering geweigerd werd. Omdat de kentekenafgifte nog niet geautomatiseerd was kon de RDW zo'n verzoek honoreren en Chinezen een kenteken toekennen zonder 4. Vanaf 1 oktober 1988 werden kentekens door een computer op volgorde uitgegeven en kwam er een eind aan deze primitieve vorm van "wenskentekens". ⁽⁶³⁾

Eerste kenteken per sidecode

Half transparant weergegeven kentekens betreffen in deze tabel een ruwe (!) voorspelling op basis van nu bekende en historische gegevens. De verwachting is dat niet alle mogelijke sidecodes voor elke voertuigcategorie uitgegeven zullen worden. Van een aantal categorieën is bijvoorbeeld al bekend dat sidecode 13 en 14 er niet zullen komen. Deze worden doorgehaald weergegeven.

*) Bedrijfswagens:

• NA-00-01 (<2,20m breed).
• NB-00-01 (>2,20m breed).

Dubbel nul

Dubbel nul kwam voor in sidecode 1 t/m 3. Eén van beide cijferparen kon daar 00 zijn. 00-00 kwam niet voor omdat het startpunt van elke reeks 00-01 was.* In sidecode 4 t/m 6 werd 00 overgeslagen en was het startpunt altijd 01. In sidecode 7 en 8 werd dubbel nul weer in gebruik genomen, al was dat in sidecode 7 niet direct vanaf het begin.

Sidecode 7: (voorbeeld)

• Bij personenwagens vanaf 00-GBB-2 (alle daaropvolgende lettercombinaties starten gewoon vanaf 00-xxx-1).
• Bij lichte bedrijfswagens vanaf 00-VBK-2 (alle daaropvolgende lettercombinaties starten gewoon vanaf 00-xxx-1).
• Bij brom- & snorfietsen is dubbel nul niet gebruikt (startpunt was altijd 01-xxx-1).
• Vóór de herintroductie van 00 was 01 het startpunt van elk honderdtal; bijvoorbeeld 99-VBB-1 => 01-VBB-2.

Sidecode 8: (voorbeeld)

• Alle series direct vanaf de start (1-xxx-00).
• Bijvoorbeeld 1-VBB-99 => 2-VBB-00.

*) Er bestaat één soort van uitzondering op deze regel; namelijk militaire registratienummers. In de serie KY en KW zijn KY-00-00 en KW-00-00 uitgegeven. Omdat dit feitelijk registratienummers zijn en geen kentekens gaat de uitzonderingspositie dus niet geheel op. Toch moeten ze voor de volledigheid genoemd worden omdat ze de sidecode-indeling volgen.

Driedubbel nul

In sidecode 9 kon voor het eerst 000 worden aangetroffen op kentekenplaten voor brom- en snorfietsen. Dit is tot nu toe ook de enige kentekendoelgroep waarin driedubbel nul ooit gebruikt is. De RDW heeft laten weten dat dat een fout in het afgiftesysteem betrof, welke later hersteld is. De afgegeven 000-kentekens blijven geldig. ^(13d)

De kentekenreeksen DJG (DJ-000-G) en DJL (DJ-000-L) begonnen bij nul, maar het lijkt totaal willekeurig of de reeksen daarna met 000 of 001 beginnen. Zeker is dat het startpunt van de reeksen DTx t/m DZx (DT-000-B t/m DZ-000-Z) 000 was. Ook FDx begon daar. In de rest van de Fxx-reeks kwam 000 niet meer terug wegens correctie van het afgiftesysteem.

In sidecode 13 en 14 zou driedubbel nul theoretisch geen probleem moeten vormen; echter is 000 altijd overgeslagen. Dit is tenminste in de GV-serie het geval. Na bijvoorbeeld 0-GV-999 volgde 1-GV-001. De kentekens 1 t/m 9-GV-000 zijn nooit uitgegeven. In sidecode 14 werd exact hetzelfde principe gevolgd. De kentekens 000-GV-1 t/m 9 werden overgeslagen.

Laatste kenteken per sidecode

Kentekenseries hebben allemaal een begin en moeten natuurlijk ook ergens mee eindigen. Aangezien dat niet altijd met de laatst mogelijke combinatie gebeurt staat hieronder per sidecode aangegeven met welk kenteken deze geëindigd is. Weergegeven worden kentekens vanaf sidecode 4 omdat van sidecode 1 t/m 3 deze informatie helaas niet met zekerheid te achterhalen valt.

*) De kentekenserie voor bedrijfswagens waarin nog geen onderscheid werd gemaakt op basis van gewicht (sidecode 4) startte met BB-01-BB en liep tot BZ-97-ZZ. Daarna werd (in plaats van met de volgende sidecode te beginnen) de beginletter V erbij getrokken vanaf VB-01-BB. Zo kon het dus dat er gestart werd met B en geëindigd met V.

**) Bij kentekens voor lichte bedrijfswagens is in sidecode 6 iets soortgelijks als bovenstaand gebeurd. De serie startte met 01-VB-BB en liep tot 99-VZ-ZZ. Daarna werd (in plaats van met sidecode 7 te beginnen) de beginletter B erbij getrokken vanaf 01-BB-BB. Dat kon omdat zware bedrijfswagens (die normaal de B gebruiken) op dat moment nog in sidecode 5 zaten en nog lang niet toe waren aan een nieuwe reeks. Zo kon het dus dat er gestart werd met V en geëindigd met B.

***) Kentekens voor brom- en snorfietsen lopen per sidecode van DBB(B) tot DZZ(Z) waarna FBB(B) tot FZZ(Z) volgt.

^#) De kentekenserie voor opleggers eindigde in sidecode 1 met OH-78-01 (afgifte geschiedde niet op alfabetische volgorde).

^##) Van zware aanhangwagens zijn de laatste kentekens ook bekend in sidecode 1 t/m 3:

• Sidecode 1: WL-99-99 (afgifte geschiedde niet op alfabetische volgorde)
• Sidecode 2: 99-99-WZ
• Sidecode 3: 65-WZ-50

^###) Sidecode 10 eindigde voor personenauto's op 4 juni 2024 met het kenteken Z-671-SB. Echter gaf de RDW op 18 juni, dus twee weken later, plotseling de reeks Z-001-TB t/m Z-130-TB af. Dit was hoogst opmerkelijk omdat in een afgesloten sidecode normaal geen nieuwe kentekens meer afgegeven worden. Omdat deze 130 exemplaren grotendeels importvoertuigen betroffen, leverde dit speculaties op dat er stilletjes een nieuwe subserie geïntroduceerd was. Het bleek echter te gaan om een fout in de kentekengenerator. Die was op 4 juni over het hoofd gezien ten tijde van de overschakeling naar sidecode 11.

Navraag bij de RDW leverde op dat de achtergrond als volgt was. Op 18 juni bereikte de serie voor personenwagens in sidecode 11 het kenteken GBZ-99-Z. De opvolger moest uiteraard GDB-01-B worden, maar hier ging het mis. Door een verkeerde configuratie van de kentekengenerator schakelde het systeem over op Z-001-TB en was tot Z-130-TB gevorderd toen de fout ontdekt werd. Handmatig werd overgeschakeld op GDB-01-B waarmee de afgifte weer op het juiste pad verder liep.

Dat de afgegeven ZTB-kentekens grotendeels importvoertuigen betroffen was puur toeval. Op het moment van de overgang van GBZ-99-Z naar Z-001-TB (wat dus GDB-01-B had moeten zijn) werd ook een risje van enkele honderden tweedehands importen verwerkt die al begonnen was bij GBZ-80-V. GBZ-99-V/X/Z waren na 218 kentekens vol waarna de fout zich openbaarde en de ZTB-reeks zich begon te vullen met het resterende aantal importen.

De RDW heeft de desbetreffende "tweedehands-importeurs" een keuze aangeboden: behoud van het sidecode 10 ZTB-kenteken of omruil voor een sidecode 11 GDB-plaat. Een aantal is zodoende omgewisseld voor sidecode 11 en enkele importeurs hebben de ZTB-kentekens behouden wegens geen bezwaar. De splinternieuwe voertuigen die in deze reeks zaten (merendeels Z-096-TB t/m Z-130-TB) had de RDW al automatisch geschoond en werden allen direct omgezet naar een sidecode 11 GDB-kenteken.

Omdat de 130 abuisievelijke ZTB-nummers toegevoegd zijn aan de omruilregeling kunnen voertuigeigenaren ook tenaamgestelde kentekens gratis omruilen voor een nieuw exemplaar. Ze vallen onder dezelfde regeling als bijvoorbeeld VVD-, BBB-, en FVD-platen. Dit was bevoorbeeld het geval bij de tenaamgestelde Z-042-TB welke omgezet werd in GDD-26-J.

Wel of niet uitputten?

Bij personenauto's valt op dat de kentekenreeksen nooit helemaal uitgeput worden. De serie 01-GBB-1 (sidecode 7) loopt bijvoorbeeld niet tot de laatst mogelijke combinatie 99-ZZX-9 (want ZZZ is een gereserveerde lettergroep). Dat komt omdat de RDW kan besluiten een lopende serie voortijdig te beëindigen, met het argument "mogelijke" beïnvloeding van autoverkopen te voorkomen. Met andere woorden: dat mensen, als een sidecode op zijn einde loopt, de aankoop van een nieuwe auto zouden uitstellen totdat de nieuwe sidecode gestart is omdat de auto daarmee langer "waardevast" zou zijn. De RDW houdt daarom de datum waarop er naar een nieuwe sidecode overgeschakeld wordt altijd geheim. Bij andere voertuigcategorieën speelt dit (opvallend genoeg?) niet. Die reeksen worden wel helemaal uitgeput.

Opvallend is dat de RDW vast blijft houden aan deze geheimhouding gezien hun wisselende verklaringen in de media. Op 17 april 2008 liet een woordvoerder nog weten aan het NRC dat "er weinig opwinding bespeurd werd". ⁽⁵⁷⁾

"Elke keer duiken er weer verhalen op dat mensen die van plan zijn een nieuwe auto te kopen nog even wachten tot er een nieuw kenteken is. Maar daar merken wij weinig van. We worden bepaald niet overstelpt met telefoontjes met de vraag wanneer het zover is."

Voorafgaand aan de introductie van sidecode 10 voor personenwagens was de angst voor verkoopbeïnvloeding weer helemaal terug. De RDW liet omtrent de geheimhouding op 21 januari 2019 desgevraagd aan De Telegraaf weten: "er zijn kopers die expres wachten op de nieuwe reeks". ⁽⁶⁴⁾

De oorsprong daarvan lijkt in 1989 te liggen. Toen ontstond er grote commotie over de ophanden zijnde komst van een nieuwe sidecode. Dat gebeurde naar aanleiding van een persbericht van de RDW met daarin een aankondiging. De autohandel was woedend omdat ze in aanloop naar die introductie afnemende autoverkopen vreesden. De Dienst Wegverkeer was toen niet onder de indruk van alle opwinding en stelde dat "er wel niet zoveel kenteken-gekken zouden zijn om tot verkoopstagnatie te komen." ⁽⁵⁸⁾

In augustus 1991, vlak voor de introductie van sidecode 5, begon de RDW nattigheid te voelen. Ze hadden de media-aandacht die het persbericht van 1989 ontketend had zwaar onderschat. ⁽⁷¹⁾ Ook de BOVAG zat daardoor op hete kolen. In het verleden had het van te voren aankondigen van een nieuwe kentekenserie tot grote problemen geleid in de autobranche. Men vreesde voor herhaling. ⁽⁷³⁾

Voor de RDW zelf was overschakeling naar een nieuwe sidecode geen speciale aangelegenheid. Ze wilden dat zonder fanfare laten geschieden omdat het stijgende autobezit en -gebruik leidde tot steeds meer zorgen over afname van de leefbaarheid. Uiteindelijk kwam er op de dag van overschakeling toch een persevenement waarbij zelfs minister Maij-Weggen van Verkeer en Waterstaat haar opwachting maakte. Zij reikte, op maandag 2 september 1991, op het ministerie in Den Haag het eerste sidecode 5 autokenteken uit (DB-BB-01) aan de burgermeester van Veendam. Om ook tegemoet te komen aan de eerdergenoemde zorgen kreeg de burgermeester, naast het kenteken, ook een OV-strippenkaart aangeboden. ⁽⁷²⁾

Meteen na de introductie van sidecode 5 bleek wederom dat kentekens mensen zeer bezighielden. Autokopers die daarna hun nieuwe bolide ophaalden bij de garage reageerden teleurgesteld als het kenteken niet uit de nieuwe reeks kwam. ⁽⁸⁹⁾ De RDW wisselde echter geen kentekens om dus het duurde even voordat de oude voorraad eruit was.

Bij de introductie van sidecode 4 op 2 oktober 1978 had de RDW dit nog wel gedaan. Er ontstond toen zoveel opwinding over de nieuwe kentekencombinatie dat kopers vaak hun nieuwe auto weigerden af te nemen als deze nog een "oud" kenteken uit sidecode 3 bleek te hebben. Dealers bleven zitten met voorraden waarvan zij vreesden die niet meer te kunnen verkopen. Uit coulance begon te RDW een omruilregeling. ⁽⁹⁰⁾ Kentekens van splinternieuwe auto's, die door een importeur ingevoerd en nog nooit tenaamgesteld waren kwamen in aanmerking. Was een kenteken al wel tenaamgesteld of betrof het een tweedehands import, dan had de koper pech. Dat weerhield sommigen er niet van om het toch te proberen door zoekraken van het kentekenbewijs te veinzen. De RDW was hier echter op bedacht en reikte dan een nog ouder oogend sidecode 3 kenteken uit, uit de Z-reeks. Hierdoor verdween het misbruik al snel.

De regeling bleek zeer populair, wat veel mankracht kostte. In anderhalve week tijd waren er reeds tienduizenden aanvragen binnengekomen om een "oud" sidecode 3 kenteken om te ruilen voor een "nieuwe" uit sidecode 4. De teller stond toen al op 30.000 gehonoreerde verzoeken en per dag stroomden er nog 4000 van zulke aanvragen binnen. Hoeveel kentekens de RDW in totaal omgewisseld heeft is niet helemaal duidelijk. Op basis van de getallen zouden dat er ruim honderdduizend geweest kunnen zijn. Er zijn aanwijzingen dat de RDW de omgeruilde sidecode 3 kentekens daarna alsnog uitgaf aan importauto's. Die praktijk kon in principe omdat de kentekens tenslotte nog nooit eerder tenaamgesteld waren.

Voor de zakelijke markt speelt een nieuwe kentekencombinatie geen rol, zo laat de Bovag weten. Dealers en leasemaatschappijen kijken naar de datum op de papieren en weten dan precies hoe oud de auto is. Op basis daarvan wordt de inruilwaarde bepaald.

Al met al staat de introductiedatum van een nieuwe sidecode dus al tientallen jaren garant voor discussie. Een mooie kans voor een wetenschappelijk onderzoeker om de feiten eens van de fabels te scheiden.

Wat gebeurt er met de overgeslagen kentekencombinaties?

Kentekencombinaties die zijn overgeslagen, bijvoorbeeld als gevolg van de voortijdige overstap op een nieuwe sidecode, worden door de RDW achtergehouden voor mogelijk gebruik in de toekomst. Als ze later weer voor uitgifte van stal gehaald worden, wordt er doorgaans een nieuwe voertuigcategorie aan gekoppeld.

Bijvoorbeeld in 1987 toen de RDW het mogelijk maakte een donkerblauw kenteken te verkrijgen voor geïmporteerde motorvoertuigen met een datum eerste toelating (DET) van vóór 1 januari 1973. Aan deze doelgroep werden (en worden nog steeds) lettergroepen gekoppeld uit sidecode 1 die destijds als gevolg van de voortijdige overstap naar sidecode 2 nooit uitgegeven waren. Op volgorde van uitgifte door de jaren heen:

• Personenauto's: DE, DH, DL, DM, DR, AE, AH, AL, AM, AR, DZ en PM (PM sinds 30-07-2020). Opvolger: RM.
• Motorfietsen: ZM, ZF, NM (NM sinds 16-11-2017).
• Bedrijfsauto's: BE (03-11-1988 t/m 17-06-2021) en BH (BH sinds 21-06-2021).
• Bovenstaand is de stand van uitgifte t/m oktober 2024.
• Nog beschikbare lettergroepen: AU, AZ, BL, BM, BR, BU, BZ, DU, (SM*), TM, UM, VM en XM.

*) SM is door de RDW genomineerd om overgeslagen te worden wegens mogelijk ongewenste associaties. In sidecode 2 en 3 is deze combinatie destijds wel uitgegeven, maar hedendaags ligt dat anders. Een definitief besluit moet nog volgen.

De lettergroep DE bestond eigenlijk al sinds 1978. Toen nog grotendeels gebruikt als vervangend kenteken voor auto's waarvan het originele kentekenbewijs (in sidecode 1) verloren was gegaan. Op 1 september 1987 werd de DE-serie opengesteld voor het kentekenen van importklassiekers. Dit vond plaats met het kenteken DE-08-22.

Het kan echter zijn dat de RDW sinds medio 1987 vanaf DE-07-51 al een beetje met deze nieuwe regels experimenteerde. Enkele kentekens uit deze periode lijken namelijk ook latere import te betreffen. Helaas kan dit niet meer met absolute zekerheid worden vastgesteld.

In 2001 werd in sidecode 3 de beginletter Y van stal gehaald. Die letter is daarin oorspronkelijk nooit uitgegeven maar de RDW heeft deze in 2001 toegewezen aan een nieuwe categorie: Youngtimers (bouwjaar tussen 1 januari 1973 en 1 januari 1978). In eerste instantie was de kentekenserie alleen beschikbaar voor personenauto's. Pas op 1 januari 2013 werd na aandringen van de FEHAC besloten dat ook youngtimer motorfietsen en bedrijfswagens hiervan gebruik konden gaan maken. ⁽⁴²⁾ Officieel was het eerste niet-personenwagen importkenteken 89-YB-99. Dit nummer werd op 19 maart 2013 toegekend aan een bedrijfsauto.

Analyse van het kentekenregister laat een iets ander beeld zien. De RDW was eigenlijk al op 17 december 2012 stilletjes begonnen met verruiming van de Y-serie vanaf 89-YB-75. Tussen 89-YB-75 en 89-YB-95 werden namelijk zeven motorfietsen en een bedrijfswagen op Y-kenteken gezet. Ook in de periode 2006 tot en met 2012 werden vanaf 24-YB-46 minimaal 11 niet-personenauto's gekentekend met Y-nummers. De YA-serie (00-YA-01 t/m 99-YA-99) was de enige reeks die wel volledig uit personenauto's bestond.

In tegenstelling tot de eerder genoemde series voor motorvoertuigen van voor 1973, zijn er in de Y-serie geen afzondelijke letterreeksen voor verschillende voertuigcategorieën. De volgletters na Y hebben geen specifieke betekenis (dus bijvoorbeeld YB duidt niet specifiek een bedrijfswagen aan). Alle voertuigcategorieën zitten door elkaar. Volgletters worden tot op heden in normale volgorde uitgegeven: YA, YB, YD en YE. Stand van uitgifte t/m 27-10-2022.

Aldus werd in omloop gebracht:

**) Toegewezen lettergroepen staan vermeld in de bovenstaande tekst.

Aanhangwagens (>750kg), opleggers, tractoren en landbouwaanhangsels (>750kg) kennen geen eigen kentekenserie voor klassiekers. Waarschijnlijk omdat het om relatief kleine aantallen gaat. Om voor deze categorieën toch een donkerblauwe kentekenplaat mogelijk te maken werd er een uitzondering gemaakt op de regel dat alleen kentekens bestaande uit 2 letters en 4 cijfers op een donkerblauwe plaat gevoerd mogen worden. Klassiekers uit deze categorieën mogen daardoor altijd een oldtimerkentekenplaat voeren, zolang de datum eerste toelating vóór 1 januari 1978 ligt. Dus ook als het kenteken bijvoorbeeld uit 4 letters en 2 cijfers bestaat. ⁽⁴⁹⁾

Het is niet mogelijk om voor historische brom- en snorfietsen een oldtimerkenteken aan te vragen, of het bestaande kenteken op een donkerblauwe plaat te voeren. Dat komt omdat ze pas vanaf 2005 officieel gekentekend zijn en dus nooit een donkerblauwe nummerplaat gekend hebben. ⁽⁵⁴⁾

Laatst uitgegeven kenteken

Voor een overzicht van de laatste uitgegeven nieuwe kentekens, gebruik de tool LUKA.

Historische data van LUKA is te raadplegen via de tool HOLK.

Toevoegingen

Extra toevoegingen aan kentekens met sidecode-indeling. Voorbeelden zijn niet op alle typen kentekenplaten mogelijk.
Generieke codering: X = letter, 9 = cijfer.

Duplicaatcode

Deze sectie is verplaatst: Alles over de duplicaatcode op kentekenplaten

Tijdelijke kentekenplaat

Tijdelijke kentekenplaten zijn alleen verkrijgbaar na vermissing (verlies of diefstal) van de originele kentekenplaten en het bijbehorende kentekenbewijs. ⁽⁸⁾ Ze dienen voorzien te zijn van het nummer van de maand waarop de kentekenplaten afgegeven zijn (de lopende maand). Het maandnummer dient 90 graden linksom gedraaid en verticaal te zijn aangebracht (de leesrichting is van beneden naar boven). ⁽⁹⁾

Bij afgifte op de 1^e t/m de 7^e dag van de maand wordt het huidige maandnummer ingeslagen. Bijvoorbeeld op 7 januari is het maandnummer 01. Bij afgifte vanaf dag 8 mag gekozen worden of de lopende maand gebruikt wordt of de maand daarop. Vanaf 8 januari t/m de laatste dag van januari mag het aan te brengen maandnummer dus 01 of 02 zijn.

APK-stickers

De APK-plicht werd ingevoerd in 1981. Deze gold in eerste instantie alleen voor zware bedrijfswagens (meer dan 3500 kg); de zogenaamde "APK-1 voertuigen". Op 15 juli 1985 werd de APK-plicht uitgebreid naar personenauto's en lichte bestelwagens; de zogenaamde "APK-2 voertuigen". De dag erna vond de eerste APK-2-keuring plaats: een Citroën DS uit 1970 met kenteken 02-76-PK. ⁽³⁹⁾

Tussen 1981 en 1994 werd bij goedkeuring van het voertuig een ronde sticker op de kentekenplaat geplakt. Deze gaf aan tot wanneer de APK geldig was in jaar en maand. De stickers wisselden jaarlijks van kleur om controle te vergemakkelijken.

De eerst vergeven sticker in 1981 was oranje van kleur en gaf het jaartal 82 aan. Op de laatste editie, 1994, stond het getal 95.

Met ingang van Wegenverkeerswet 1994 is het per artikel 41 verboden om stickers op een kentekenplaat aan te brengen. ⁽⁴¹⁾ Het kan zelfs een reden zijn voor directe afkeur bij de APK. ⁽⁵⁵⁾ Maar soms is er nog wel eens een onderhoudsgarage die de oude tijden graag doet herleven.

Motoren en aanhangwagens zijn overigens altijd buiten beschouwing gelaten en hoeven in Nederland dus niet periodiek gekeurd te worden. In 2014 is in het Europees Parlement gestemd over een voorstel tot invoering van APK ook voor deze categorieën, maar dat werd verworpen. Nederland houdt daarmee in ieder geval tot 2022 de vrijheid om geen APK voor motoren en aanhangers te kennen. ⁽⁴⁰⁾

Inscripties

Naast het ingeslagen kenteken kunnen er op een kentekenplaat ook enkele andere inscripties voorkomen. ⁽⁹⁾

• Lamineercode:
  • De lamineercode is het unieke nummer van de kentekenplaat en bestaat uit tien cijfers. Sinds 2000 (invoering GAIK) kun je zo'n nummer op vele modellen platen vinden. Het eerste cijfer is het identificatienummer van de lamineerder. Het tweede en derde cijfer zijn de laatste twee cijfers van de jaaraanduiding. De laatste zeven cijfers duiden het productievolgnummer aan van de blanco-kentekenplaat.
  • Donkerblauwe historische kentekenplaten en witte kentekenplaten hebben geen lamineercode.
  • De verplichting om de lamineercode op handelaarskentekenplaten en kentekenplaten van het model 18.2 (Amerikaans) te vermelden is pas op 31 augustus 2002 ingegaan.
  • Sinds 2017 wordt er gesproken over het vervangen van de 10-cijferige lamineercode door een zogenaamde Data Matrix Code. Deze matrix is eenvoudig scanbaar en zou aflees- en invoerfouten moeten voorkomen bij bijvoorbeeld kentekenplaatfabrikanten.
  • Toen er in de jaren '90 ontwerpen gemaakt werden voor GAIK-platen wilde men de lamineercode oorspronkelijk aanbrengen in het blauwe Euro-veld. De Europese Commissie had hier echter bezwaar tegen en daarom werd de code verplaatst naar de positie(s) zoals we die nu kennen. ⁽¹⁶⁾
• Jaartal & weeknummer:
  • Eerste twee cijfers zijn het jaartal; laatste twee cijfers zijn het weeknummer (06 17 = 2006 week 17).
  • Het jaar- en weeknummer wordt aan de rechterzijde van een kentekenplaat ingeperst of ingeslagen. Het nummer dient 90 graden linksom gedraaid en verticaal te zijn aangebracht (de leesrichting is van beneden naar boven).
  • Sinds 1 januari 2008 worden kentekenplaten niet meer voorzien van het jaar- en weeknummer. Zie onder *.
• Waarmerk foliefabrikant:
  • Reflecterende folie die gebruikt wordt om een blanco kentekenplaat te maken (lamineren) is via het NL2xxx-nummer traceerbaar naar de foliefabrikant. Het waarmerk is vaak alleen zichtbaar als de plaat in goed licht onder een hoek van ongeveer 30 graden bekeken wordt. Zo wordt de leesbaarheid van de kentekenplaat niet "verstoord" door veiligheidselementen.
  • Folie voor witte kentekenplaten moest vanaf de invoering van GAIK ook voorzien zijn van een foliewaarmerk. Deze vereiste werd echter op 31 augustus 2002 afgeschaft. Als reden werd opgegeven door de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat, Tineke Netelenbos, dat witte platen ook veelvuldig als teksborden gebruikt werden. ⁽⁸⁶⁾ Die redenering was begrijpelijk maar tegelijkertijd wettelijk gezien ook hoogst opmerkelijk. Artikel 6 lid 3 van de Regeling kentekens en kentekenplaten verbood (en verbiedt nog steeds) het aanbrengen van iets anders dan een kenteken op witte kentekenplaten.
  • Er zijn kentekenplaatjes in omloop voor brom- en snorfietsen waarin geen foliewaarmerk staat. Rond 2005/2006 was er een periode van schaarste onder foliefabrikanten waardoor en niet genoeg gewaarmerkte folie geproduceerd kon worden. Met instemming van de RDW is er toen ook ongewaarmerkte folie gebruikt om toch aan de grote vraag naar BSF-plaatjes te kunnen voldoen.
• Keurmerk & bedrijfsnummer:
  • GAIK-platen zijn voorzien van NL-keurmerk en het bedrijfsnummer (erkenningsnummer) van de maker. Wanneer de maker een kenteken in de blanco plaat slaat, slaat hij daarbij ook zijn bedrijfsnummer in.
• Keurmerk & K-nummer:
  • Gele kentekenplaten (pre-GAIK, 1978-2000) waren voorzien van een NL-keurmerk en het K-nummer (machtigingsnummer) van de maker. Deze inscripties stonden boven het tweede streepje in het kenteken.
• Keurmerk & bedrijfsstempel:
  • Oldtimerplaten zijn voorzien van de Nederlandse leeuw met de tekst RKM (RijksKeurMerk) en bedrijfsstempel van de maker.
• Lamineerderswaarmerk:
  • Het laatste cijfer van de NL3xxx-code identificeert de fabrikant (lamineerder) van de blanco kentekenplaat. Zie onder **.

*) Vanaf de invoering van GAIK in 2000 tot 2008 werd de afgifteadministratie van kentekenplaten per erkend bedrijf bijgehouden (individuele zelfadministratie). Er bestond nog geen centrale database. Op 1 november 2007 werd GAIK Online ingevoerd. Een systeem om de afgifteadministratie van alle erkende kentekenplaatfabrikanten digitaal en centraal bij de RDW te registreren. De verplichting tot het inslaan van jaar- en weeknummer in kentekenplaten kwam per 1 januari 2008 te vervallen omdat die gegevens nu snel beschikbaar zijn via het centrale systeem GAIK Online. ⁽³³⁾

**) Meestal is dit cijfer gelijk aan het eerste cijfer van de lamineercode op de voorkant van de kentekenplaat, maar niet altijd. Het is erkende lamineerders toegestaan om (delen van) hun productievolume door een andere erkende lamineerder te laten uitvoeren onder het identificatienummer van de eerstgenoemde. Bijvoorbeeld bij (capaciteits)problemen in de eigen productielijn. Lamineerder "1" kan in zo'n geval dus (een deel van) zijn productievolume uitbesteden aan lamineerder "2". Lamineerder 2 mag vervolgens kentekenplaten maken waarvan de lamineercode begint met "1" omdat dat het identificatienummer van de opdrachtgever is. Hij gebruikt hier dus niet zijn eigen identificatienummer "2". Op de achterzijde van de kentekenplaat moet lamineerder 2 echter wel zijn eigen lamineerderswaarmerk inslaan (in dit geval dus "NL3002"). Op die manier is te achterhalen welke lamineerder de blanco kentekenplaat gemaakt heeft en in wiens opdracht. Als de hierboven genoemde cijfers aan de voor- en achterzijde gelijk zijn is de plaat dus door één enkele lamineerder gemaakt in eigen beheer. Er heeft dan geen "uitbesteding" plaatsgevonden. Een plaat met lamineercode 1190000000 en waarmerk NL3001 is bijvoorbeeld gemaakt in eigen beheer. In het geval 1190000000 en waarmerk NL3002 is de productie uitbesteed. Meer informatie over dit proces staat beschreven in de "Erkenningsregeling lamineerders", artikel 20a. ⁽⁵³⁾

Lettertype

Het lettertype, met de karakteristieke dunne tekens, dat tussen 1951 en 1978 gebruikt werd op donkerblauwe platen was van de hand van de heer J.B. Smits, directeur van het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. ⁽²⁸⁾ Wie de ontwerper is van de fonts van daarna (1978 tot 01-02-2000 en 01-02-2000 t/m heden) kan de RDW niet zeggen.

Eind 2017 en medio 2018 publiceerde Jasper Verweij echter zeer interessante nieuwe aanwijzingen. De latere lettertypen zijn gebaseerd op ontwerpen het Amerikaanse Bureau of Public Roads (BPR). ⁽³²⁾ Deze ontwerpen bevatten op hun beurt onder andere invloeden van het in 1926 ontworpen font Gill Sans en specifiek het lettermodel Gill Sans Condensed Bold. ⁽⁸¹⁾

De kwestie K

De letter K is een beetje een vreemde vogel in het uiterlijk vanaf 2000. Wieger Jelsma (archief) brak er zich in 2016 het hoofd over, maar zonder resultaat.. Meer informatie is welkom.

Te brede M voor motoren

Net na het ingaan van sidecode 6 voor motorfietsen (99-Mx-xx) ontstond er eind september 2011 een acuut probleem rondom motorkentekens. Combinaties die naast de beginletter "M" tweemaal een "D" bevatten bleken te breed te zijn om op motorplaatjes te passen.

Dit gebeurde voor het eerst op maandag 26 september 2011. Toen werd het kenteken 99-MB-DB afgegeven, dat logischerwijs gevolgd zou moeten worden door 01-MB-DD. Maar die laatste combinatie bleek te breed.

De breedte van de letter M was nooit eerder een probleem geweest aangezien die vóór sidecode 6 altijd op de bovenste regel van de plaat stond (sidecodes 1, 4 en 5). Daar was altijd veel ruimte. In sidecode 6 moest de M voor het eerst op de onderste regel komen, samen met nog 3 andere letters en een streepje. Wanneer 2 of 3 daarvan een D waren (na M de breedste letter), werd de onderste regel enkele millimeters breder dan wat er maximaal op een motorplaat paste.

Via twee noodmaatregelen werd dit probleem opgelost:

• 1) Op maandag 26 september 2011 volgde na 99-MB-DB direct 01-MB-DF. De te brede kentekens 01-MB-DD t/m 99-MB-DD werden overgeslagen.
• 2) Op 1 november 2011 werd via een spoedwet het ontwerp van de letter M aangepast. ⁽⁷⁴⁾

Met de spoedwet werd geregeld dat voortaan alle lettercombinaties zouden passen. In dat ontwerp was de M in totaal 4 millimeter versmald door de letter zelf 2mm samen te knijpen en tevens 2mm van de afstand tot de volgende letter af te schaven. Deze wijziging is met het blote oog nauwelijks waarneembaar, maar zorgt ervoor dat zelfs het breedste motorfietskenteken 99-MD-DD nog op de plaat past. Die combinatie is in maart 2013 volledig uitgegeven.

Per datum van de spoedwet moest verplicht het nieuwe model M gebruikt worden om motorkentekens mee te persen. Dat was vanaf 84-MB-DK; het eerste kenteken die dag. Ook bij verfrissing van motorplaatjes met een ouder kenteken werd dus voortaan de versmalde M gebruikt.

Y versus y

Van deze letter zijn, op donkerblauwe kentekenplaten, twee versies in omloop (voorbeeld). Op geperste platen kan men de Y aantreffen als hoofdletter en als kleine letter. Op luxe platen met opgelegde letters lijkt alleen de hoofdlettervariant voor te komen. Dit verschil is ontstaan omdat de vorm van de letter Y voor oldtimerplaten niet wettelijk vastgelegd is. De matrijsfabrikanten moesten dus een eigen ontwerp maken.

O versus 0

De letter O en het cijfer 0 lijken, afgezien van de inkeping in de O, veel op elkaar (voorbeeld). Soms worden ze met elkaar verward bij het maken van kentekenplaten (voorbeeld).

De twee W's

Op GAIK-kentekenplaten voor zware aanhangwagens kunnen twee soorten W's aangetroffen worden; een smalle en een brede. Dat is eigenlijk fout.

Enkel de smalle W is toegestaan om GAIK-platen mee te drukken. De brede W mag alleen gebruikt worden op tekstplaten en nooit voor kentekens. Kentekenplaten die in omloop zijn met brede W's zijn dus wettelijk gezien verkeerd geperst.

De achtergrond hiervan is als volgt. De brede W vindt zijn oorsprong in het grotere lettertype dat gebruikt werd op oude gele kentekenplaten tussen 1978 en 2000. Bij de invoering van de verplichting tot kentekening van zware aanhangwagens in 2002 (ruim 1,5 jaar na de invoering van GAIK) ontstond echter een klein probleem. Het bleek dat met het oorspronkelijke letterontwerp van de W niet alle kentekencombinaties op een GAIK-plaat pasten. Dit speelde bijvoorbeeld bij een "breed" kenteken als WD-DD-08. Als gevolg daarvan werd het lettermodel van de W opnieuw ontworpen. Deze werd een stuk smaller gemaakt waarmee het plaatsprobleem opgelost was.

Kentekenplaatfabrikanten hadden in aanloop naar de invoering van GAIK in 2000 al matrijzensets aangeschaft om de nieuwe platen mee te kunnen drukken. Daarin zat op dat moment dus nog de brede W. In 2002 werd de verplichting opgelegd de nieuwe smalle W te gaan gebruiken. De brede W werd verboden. Maar omdat de brede W qua vormgeving beter past bij de rest van de letters hebben veel fabrikanten de brede versie behouden voor gebruik bij tekstplaten.

Beide uitvoeringen zijn ook als luxe plastic variant verkrijgbaar.

Leesbaarheid van de karakters

In sidecode 4 werden er voor het eerst kentekens uitgegeven waarbij de letter Y standaard gebruikt werd. Zowel als begin- en volgletter. Dat was echter van korte duur want in sidecode 5 werd de Y alweer geschrapt, net als de K. De K kwam pas weer terug in sidecode 6, zij het toen alleen als volgletter. Vanaf sidecode 7 werd deze ook weer als beginletter gebruikt. De Y is na sidecode 4 nooit meer teruggekomen in de standaardreeks. *

De toedracht heeft te maken met de leesbaarheid/ verwisselbaarheid van K, V, X en Y. In sidecode 4 konden al deze letters namelijk voor het eerst op alle posities in het kenteken aanwezig zijn. Er zijn aanwijzingen die beschrijven dat de K nog wel eens voor een X werd aangezien en de Y voor een V (en vice versa). Een tweede oorzaak lag in het verlengde hiervan. Cameragebaseerde verkeershandhaving was in opkomst en werd verwacht een steeds grote rol te gaan spelen in de jaren die zouden volgen. Rijkswaterstaat deed begin jaren '90 al uitgebreide proeven met ANPR: volautomatische kentekenherkenning door camera's, zonder menselijke tussenkomst. Probleem daarbij was dat software voor automatische karakterherkenning (OCR) toendertijd niet goed overweg kon met karakters die op elkaar leken. Het onderscheid tussen K en X, V en Y was problematisch. Door zowel K als Y in sidecode 5 niet meer uit te geven werd dit probleem opgelost. ⁽⁷¹⁾

Met de introductie van GAIK aan het begin van 2000 werd tevens een nieuw lettertype ingevoerd waarin diverse letters een facelift hadden gekregen. De K was hier een van. Waarschijnlijk om deze beter onderscheidbaar te maken van X. Daardoor kon de K terugkeren in het rijtje standaardletters.

Andere letters die een facelift kregen waren E, F, P en R. De reden hiervoor was tweeledig: om de vervalsbaarheid terug te dringen en de herleidbaarheid te vergroten. Dat laatste had ermee te maken dat bij de kentekenplaten uit de periode 1978-2000 de letters B, P en R niet herleidbaar waren wanneer de onderste helft niet zichtbaar was. Hetzelfde gold bij de E en F voor de bovenste helft. Bij de invoering van zelfstandige kentekens voor zware aanhangwagens en opleggers is dezelfde vuistregel toegepast en is er een opening in de letter O aangebracht.

*) De Y is bij uitzondering nog 1 keer teruggekomen wegens invoering van het youngtimer-kenteken in 2001. Toen werd de Y-serie van stal gehaald op sidecode 3 om ruimte te creëren voor geïmporteerde motorvoertuigen met bouwjaren tussen 1973 en 1977. Daardoor kregen deze de wettelijke mogelijkheid om een oud model blauwe kentekenplaat te voeren.

Draaiplaten

In het Nederlandse kentekenlettertype sinds 1978 bestaan een aantal karakters die 180 graden draaibaar zijn en dan exact hetzelfde of een ander karakter vormen. Het gaat om de cijfers 0, 6, 9 en de letters I, N, X (tot 2000 ook de letter O).

Voor de karakters H, S, Z en 8 geldt dit in mindere mate omdat deze niet exact symmetrisch zijn. Een draai van 180 graden levert wel nog steeds hetzelfde karakter op maar de vorm ziet er dan afwijkend uit.

Enkele voorbeelden:

Al sinds de jaren '80 doet een fabel de ronde dat zogenaamde "draaikentekens" overgeslagen zouden worden door de RDW. Feit is echter dat ze gewoon in omloop gebracht zijn en ook nog steeds worden. Dit is mogelijk omdat de scheidingsstreepjes op Nederlandse kentekenplaten al sinds 1951 niet precies op de middenlijn staan. Ze staan erboven (zie ook hier). Deze excentrische positionering maakt het altijd mogelijk om te zien of een kentekenplaat "rechtop" aangebracht is, of op zijn kop. Op de huidige gele Europlaten is dat niet meer echt van belang, maar voor witte kentekenplaten is het nog steeds een slimme functie.

De ene 1 is de andere niet

Bij verlies of diefstal van kentekentenplaten wordt een duplicaat afgegeven, aangeduid met een cijfer boven of onder het eerste streepje. Van in ieder geval het cijfer "1" zijn twee varianten in omloop. Sporadisch kan men een smalle "1" aantreffen in plaats van de vette variant. Dit is onder andere het geval op platen afgegeven door de fabrikanten met nummers NL22129 en NL53556. (Welke fabrikanten zijn dat? Neem contact op.)

Ook van duplicaatcode "2" zijn dezelfde twee bovenstaande varianten in omloop. Namelijk een 2 met een veel smallere lijndikte dan de meestal aangetroffen vette uitvoering. De plaatfabrikant is wederom NL22129.

Deze verschillen zijn schijnbaar mogelijk omdat de "Regeling eisen goedkeuring kentekenplaten 2000" geen stok- of lijndikte specificeert voor duplicaatcodetekens. Vastgelegd is enkel de hoogte van de karakters; bijvoorbeeld 23 millimeter voor lange en vierkante standaardplaten (artikel 12, onderdeel 8).

Modellen kentekenplaten

Modelcodes

Elk type kentekenplaat heeft zijn eigen modelcode. Zo slaat 18.2 op een kleine kentekenplaat van Amerikaans model (310x110 mm) en 27.1 op een standaard langwerpige gele GAIK-plaat (520x110 mm). Op de website van de RDW staat een overzicht van de modelcodes. ⁽⁴⁶⁾

Gewone en luxe kentekenplaten

In Nederland kun je voor de meeste modellen kentekenplaten kiezen uit twee uitvoeringen: (voorbeeld)

• Standaard kentekenplaat (geperste plaat)
• Luxe kentekenplaat (plaat met opgelegde kunststof letters en cijfers)

Luxe uitvoeringen zijn niet toegestaan voor alle modellen verkleinde kentekenplaten (Amerikaans model 18.2 en die voor brom- en snorfietsen). Voor motorfietsen zijn luxe platen pas toegestaan sinds 1 januari 2016.

Bij afgifte van kentekenplaten moet de fabrikant in GAIK Online aanvinken of het de luxe-uitvoering betreft. Dit is echter alleen een extra controle om zeker te weten dat dat voor het uitgegeven type plaat ook toegestaan is. De RDW houdt niet bij of er standaard of luxe kentekenplaten op een voertuig bevestigd zijn. Hierdoor zijn er geen betrouwbare statistieken voorhanden en kan helaas niet aangegeven worden hoeveel procent van het huidige Nederlandse wagenpark met opgelegde platen uitgerust is.

NL-balk en hologrammen

Kentekenplaten voor brom- en snorfietsen zijn kleiner zijn dan de motorplaat. Ze zijn voorzien van een hologram om namaak te bemoeilijken. Hier werd voor gekozen omdat het qua afmetingen niet mogelijk bleek een NL-balk op te nemen in het ontwerp. Het formaat van de blauwe balk zou kleiner worden dan de wet toestaat en de tekens op de kentekenplaat moesten goed leesbaar blijven. Omdat de euroband ook dient als beveiligingsobject tegen vervalsing is dus ter vervanging een hologram opgenomen in de folie.

Witte kentekenplaten (voor lichte aanhangsels) zijn niet voorzien van een NL-balk uit oogpunt van lastenverlichting. Witte folie is goedkoper te produceren dan kleurendruk.

Model 27.10 voor L5e

Op 1 januari 2013 werd het mogelijk voor voertuigcategorie L5e om op vrijwillige basis één enkele motorfietskentekenplaat (model 27.10) te voeren aan de achterzijde. Dit in plaats van lange (model 24.1) of vierkante (model 24.2) platen voor én achter. ⁽⁸⁸⁾

Voorheen moesten driewielige motorrijtuigen van de voertuigcategorie L5e twee kentekenplaten hebben omdat deze volgens de nationale regelgeving vallen onder de categorie personenauto’s. Omdat de bouw van sommige voertuigen van deze categorie echter meer lijkt op een motorfiets op twee wielen werd het voor L5e wenselijk geacht om ook één enkele motorfietskentekenplaat aan de achterzijde te mogen gebruiken.

Voorbeeld van een personenautokenteken op een motorfietsplaat (model 27.10).

Afmetingen en kleuren

Sinds 1951 hebben er door de jaren heen een aantal wijzigingen plaatsgevonden wat betreft de afmetingen en kleur van Nederlandse kentekenplaten.

Dit gebeurde voor het eerst in 1975. Eind dat jaar werd de kleur veranderd van het donkere Berlijns-blauw naar een lichtere blauwtint. Handelaarskentekenplaten gingen op dat moment van het donkere Bremer-groen naar een lichtere groentint. Eveneens eind 1975, op 20 oktober, werd het toegestaan om op vrijwillige basis met reflecterende gele kentekenplaten te rijden in plaats van niet-reflecterend donkerblauw. Vanaf 1 januari 1978 werd reflecterend geel de standaard zoals we deze vandaag de dag kennen.

De in 1975 geïntroduceerde lichter blauwe, lichter groene en gele platen waren ook een slag groter dan wat voorheen gebruikelijk was. Standaard langwerpige kentekenplaten maten eerder nog 30 tot maximaal 50 cm lang bij 10,5 cm hoog.* De nieuwe variant had bij de eerste introductie een voorgeschreven vaste afmeting van 52 cm lang bij 12 cm hoog. Al vrij snel werd de hoogte met 1 cm teruggebracht tot 11 cm. Dat werd ook de standaard vanaf 1 januari 1978. Op de website van de RDW staat een overzicht van de afmetingen. ⁽⁴⁷⁾

*) De reden hiervoor ligt in de materiaalschaarste na de Tweede Wereldoorlog. Omdat de breedte van de karakters verschillend was kon bij een kenteken als JJ-11-11 een veel kleinere plaat worden toegepast dan bijvoorbeeld bij MM-66-66. De eis was dat links en rechts naast de buitenste karakters minimaal 12 mm ruimte was.

Het toegepaste lettertype op de nieuwe platen was ook een stuk groter en vetter vergeleken met die van 1951. De stokdikte ging van 9 naar 12 mm en de hoogte van 72 naar 77 mm. Ook de breedte van de individuele karakters nam met enkele millimeters tot een centimeter toe.

Een drietal foto's laat de verschillen zien: foto 1, foto 2, foto 3.

De grotere, lichter blauwe oldtimerplaten van model 1975 zijn in het straatbeeld nauwelijks meer te vinden. De kleinere, Berlijns-blauwe platen van model 1951 zijn eigenlijk altijd gemeengoed gebleven. De huidige regelgeving voorziet in de afgifte van beide soorten, maar in de praktijk is vrijwel alleen model 1951 verkrijgbaar. Dit heeft er onder andere mee te maken dat de lettersets benodigd voor platen van tussen 1975 en 2000, in onbruik zijn geraakt na 2000 (invoering GAIK). Veel kentekenplaatfabrikanten hebben die al lang geleden afgevoerd, onder andere wegens slijtage. Ook de benodigde blanco kentekenplaten zijn voor zover bekend vrijwel niet meer voorhanden.

De aanpassing van kleuren en afmetingen, welke in 1975 verwezenlijkt werd, kent zijn oorsprong in 1971. Op 19 oktober 1971 werd het besluit tot wijziging van het Wegenverkeersreglement gepubliceerd. ⁽⁹¹⁾ Daarin waren afbeeldingen van de nieuwe kentekenplaten en te gebruiken lettermodellen opgenomen. Een specifieke invoeringsdatum werd in dat besluit echter niet genoemd. Enkel dat de minister van verkeer en waterstaat belast was met de uitvoering ervan. Het is op dit moment nog onduidelijk hoe tot de uiteindelijke invoeringsdatum van 1975 besloten werd.

Foutjes op (en met) kentekenplaten

Natuurlijk gaat er soms wel eens iets mis..

O versus 0

De letter O en het cijfer 0 lijken, afgezien van de inkeping in de O, veel op elkaar (voorbeeld). Dat gaat wel eens fout bij het maken van kentekenplaten. Zoals ook bij deze en deze oplegger.

I versus 1

De I en de 1 zijn in het Nederlandse kentekenlettertype verschillende karakters (voorbeeld). In dit geval is er een maandagmorgenmodel doorheen geglipt: 0I i.p.v. 01.

SD of toch niet?

Op 18 mei 2018 zagen agenten in Wierden een Mini Cooper rijden met twee verschillende kentekenplaten: SGD en SDG. De "SD"-plaat was natuurlijk een misser, al was het maar omdat SD ook in combinaties met drie letters verboden is. Er bleek een fout te zijn gemaakt in het productieproces. Beide platen hadden het opschrift "SGD" moeten hebben. ⁽⁵⁶⁾

In mei 1987 ging het ook al eens mis bij een kentekenplaatfabrikant. Een nieuwe auto verliet de showroom met de platen SD-88-DZ. Enige tijd later kwam de eigenaar echter zelf verhaal halen omdat op het kentekenbewijs SB-88-DZ stond. Snel werden nieuwe platen gemaakt en gewisseld. De oude zijn gelukkig altijd zorgvuldig bewaard gebleven.

Gedoogbeleid bij uitzonderlijke gevallen?

Heel soms komt het voor dat op een voertuig geen goede plaats is om een kentekenplaat te bevestigen. De Citroen DS is zo'n voorbeeld. Sommige eigenaren kiezen ervoor de voorste kentekenplaat doormidden te knippen en in 2 delen aan te brengen. Dit lijkt gedoogd te worden door zowel politie als APK-keurmeesters.

Een kentekenplaat moet officieel één geheel vormen. Doormidden knippen maakt een plaat ongeldig omdat er dan voor de wet sprake is van twee kentekenplaten en op geen van beide delen het juiste kenteken voor dat voertuig vermeld staat. ⁽⁵⁵⁾

Sidecode 8, 10, 12 en 13 op vierkante platen

Vierkante kentekenplaten met een kenteken uit sidecode 8 (model 27.2 C), 10, 12 en 13 zijn speciaal in de zin dat er 2 streepjes op de plaat horen te staan. ⁽⁶⁶⁾ Van dit specifieke model zijn echter veel verkeerd opgemaakte platen in omloop. Bijvoorbeeld door een kenteken uit sidecode 8 met vijf in plaats van vier tekens op de onderste regel te persen.

In sidecode 10, 12 en 13 bestaat ditzelfde gevaar ook omdat ze op vierkante platen eveneens met 2 streepjes geperst moeten worden. Vergelijkbare fouten als met sidecode 8 zijn in sidecode 10 ook al meermaals waargenomen. Bijvoorbeeld wanneer de kentekenplaatfabrikant teveel tekens op de bovenste regel zet.

Sidecode 11 en 14 op vierkante platen

Deze platen hebben 3 karakters per regel. Dat leidt net als in sidecode 8 soms tot teveel tekens op de onderste regel indien de kentekenplaatfabrikant niet bekend is met deze sidecodes.

Overigens bevat de VB-plaat uit het voorbeeld nog een fout: de scheidingsstreepjes staan op de kop (onder de middenlijn in plaats van erboven).

Andere fouten op vierkante platen

Er zijn exemplaren in omloop met teveel streepjes. Dit lijkt op de Franse opmaak van vierkante kentekenplaten. Dergelijke fouten zijn onder andere waargenomen in sidecode 5 en 9.

Deze bizarre motorfietsplaat uit sidecode 6 is op volledig onnavolgbare wijze geperst. Dat geldt ook voor dit exemplaar uit sidecode 10 op een motorplaat.

Scheidingsstreepjes die op de kop staan (onder de middenlijn in plaats van erboven) komen ook zeer regelmatig voor.

De uitlijning wil ook nog wel eens creatieve vormen aannemen. De onderste regel had, net als de bovenste regel, gecentreerd moeten staan in het gele vlak. Plus dat ook hier het streepje op de kop staat.

Verkeerd uitgelijnde platen

Kentekens op gele platen moeten gecentreerd worden in het gele vlak. Dat gaat wel eens mis. Meestal komt dat omdat de kentekenplaatfabrikant per ongeluk de persmal voor witte kentekenplaten gebruikt heeft.

Platen met een veelvoud aan fouten

Vierkante platen worden regelmatig verkeerd geperst. Zo ook dit exemplaar uit sidecode 5. De verkeerde W is gebruikt (breed i.p.v. smal), de onderste regel is verkeerd uitgelijnd en het streepje staat op de kop.

Deze plaat uit sidecode 5 klopt ook niet. De verdeling van de tekens is verkeerd (moet zijn WS/FH-18), de duplicaatcode is onjuist aangebracht (moet links vóór WS staan) en het erkenningnummer van de kentekenplaatfabrikant is op een willekeurige plaats ingeslagen.

Deze vierkante plaat met sidecode 10 kenteken bevat maar liefst 5 fouten. De verdeling van de tekens is verkeerd (moet zijn V-4/19-TJ), de duplicaatcode is verkeerd aangebracht (moet links vóór de V staan), de onderste regels is verkeerd uitgelijnd, het onderste streepje staat op de kop en het erkenningnummer van de kentekenplaatfabrikant is op een willekeurige plaats ingeslagen (i.p.v. boven het streepje op de onderste regel).

Deze plaat uit sidecode 11 kent ook een paar fouten. De verdeling van de tekens is verkeerd (moet zijn VBZ/71-G), er worden teveel streepjes gebruikt en het erkenningnummer van de kentekenplaatfabrikant is op de bovenste regel ingeslagen i.p.v. onder.

Snelle motorvaartuigen

Deze sectie is verplaatst: Registratietekens voor snelle motorvaartuigen

Het systeem achter sidecode

Voorafgaand aan 1951 is er uitvoerig onderzoek gedaan welke combinatie van letters en cijfers het beste zou zijn. Een heleboel visuele mogelijkheden zijn getest op herkenbaarheid en reproduceerbaarheid. Het nummerbord zoals we die nu kennen, dat verdeeld is in drie groepjes, kwam als het duidelijkst en snelst reproduceerbaar uit de bus. Dat is heel belangrijk, want een eigenaar van een voertuig moet in sommige gevallen snel en makkelijk te identificeren zijn. ⁽¹²⁾

Het sidecodesysteem bestaat uit:

• 6 tekens;
• verdeeld over 3 groepjes;
• gescheiden door 2 leesstreepjes.

Elk groepje:

• bestaat uit minimaal 1 en maximaal 3 aaneengesloten karakters;
• mag alleen dezelfde soort tekens bevatten; dus alleen letters of alleen cijfers.

Het bovenstaande in acht nemende geeft dat de volgende mogelijkheden:

• 2 letters, 4 cijfers;
• 4 letters, 2 cijfers;
• 3 letters, 3 cijfers;
• 5 letters, 1 cijfer;
• 1 letter, 5 cijfers;

De volgende tabel maakt inzichtelijk hoe de tot op heden uitgegeven een aangekondigde sidecodes van elkaar afgeleid zijn:

Sidecodes 11 en 12 zijn dus asymmetrisch gegroeppeerde varianten van sidecodes 4, 5 en 6. Sidecodes 13 en 14 zijn asymmetrisch gegroeppeerde varianten van sidecodes 1, 2 en 3. Sidecodes 7, 8, 9 en 10 staan op zichzelf. Het zijn inverse reeksen van elkaar.

De toekomst van het systeem

Binnen het systeem met de bovengenoemde regels zijn er nog vier nieuwe sidecodes mogelijk. Het totaal komt daarmee op 18 reeksen. Ze hebben nog geen nummer gekregen omdat de RDW ze nog niet officieel aangekondigd heeft. Met het oog op onthoudbaarheid is het ook niet zeker dat ze er ooit gaan komen. De laatste 4 series zijn allen gebaseerd op 5 letters + 1 cijfer, en het omgekeerde daarvan, 1 letter + 5 cijfers. Te weten:

Indien er afscheid genomen wordt van de bekende indeling met 3 groepjes zijn er nog twee extra (goed onthoudbare) mogelijkheden:

Deze sidecodes komen qua opmaak bijvoorbeeld overeen met de oude Belgische kentekens van 1973-2008 en 2008-2010.

*) In beide sidecodes met 1 letter en 5 cijfers ontstaat een eenvoudige mogelijkheid om het aantal beschikbare kentekens fors te vergroten door klinkers wel uit te geven. Dat kan om de simpele reden dat er met 1 enkele letter geen mogelijkheid tot woordvorming bestaat. Naast de "klassieke" reeks beginletters voor personenwagens (G, H, J, K, L, N, P, R, S, T, X en Z) zouden dan ook A, E en U uitgegeven kunnen worden. Eventueel kan dat nog aangevuld worden met de overige "vrije" letters C, I en Q (wel verwarbaar met 0 of 1) en de voor zover te zijner tijd niet anderzijds gereserveerde letters B, D, F, M, O, V, W en Y.

Snelle en langzame sidecodes

Waarom is de ene sidecode pas na 9 jaar uitgeput en een andere al na 5 jaar? Dat heeft niet alleen te maken met het aantal nieuwe voertuiginschrijvingen, maar ook met opbouw van de sidecode zelf:

Hoe meer letters een sidecode bevat, hoe groter het aantal beschikbare combinaties en hoe langer deze in principe mee gaat.

Met "hoe meer letters" wordt niet alleen het aantal letterposities bedoeld in een sidecode, maar ook het aantal letters waaruit per positie gekozen kan worden.

Elke cijferpositie in het kenteken is gelimiteerd tot maximaal 10 mogelijkheden; namelijk 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9. Letterposities kennen elk vaak meer dan 10 mogelijkheden en dat vergroot het aantal mogelijke combinaties. Zo werden er in sidecode 4 (XX-99-XX) voor personenwagens 15 beginletters gebruikt en 17 volgletters. In sidecode 9 (XX-999-X) waren dat er respectievelijk 11 en 16.

Sidecodes per stuk bekeken

Sidecode 1

In sidecode 1 zijn er een aantal specifieke lettercombinaties gebruikt ter kentekening van voertuigen: ^(59)(83)

• waarvan het originele kentekenbewijs verloren of gestolen was (vervangend kentekenbewijs, ter voorkoming van misbruik van het originele kenteken);
• die niet op gebruikelijke wijze geïmporteerd waren in Nederland (buitenlandse schadewagens, gebruikte auto's die eerder een buitenlands kenteken hadden, etc.);
• die geen massa-import waren (bijzondere en/of individuele importen van gloednieuwe of gebruikte voertuigen, kleinseries, speciale uitvoeringen van weinig verkochte merken, nieuwe en gebruikte importen door importeurs die niet deelnamen aan de regeling "versnelde afgifte kentekenbewijzen", etc.);
• die al eens uit Nederland geëxporteerd waren en later opnieuw werden ingevoerd (bijvoorbeeld auto's van diplomaten);
• die van buitenlandse diplomaten gestationeerd in Nederland waren geweest en hier als tweedehands verkocht werden (het CD-kenteken kon dan natuurlijk niet op de wagen blijven en daarom moest er een regulier kenteken toegekend worden).

Onderstaand een overzicht van gebruikte lettercombinaties. Dit is tot stand gekomen op basis van analyse van het RDW-kentekenregister in combinatie met historische signaallijsten van de ANWB en BOVAG. Handelaren in nieuwe auto's deden er alles aan om geïmporteerde occasions zo onaantrekkelijk mogelijk voor te stellen. Ze verzonnen bijvoorbeeld bijnamen voor de combinaties (onderstaand tussen haakjes) welke al rap werden overgenomen in de volksmond.

• BX (Beschadigd-Herkomst onbekend)
• DD (Duitse Deuk)
• EA
• EE
• EL
• EX (Ex-auto)
• FA
• FS
• GF (Goed Fout)
• GK (Gauw Kapot, Germaanse Kneus)
• GS (Gauw Stuk)
• HL
• JE (Jongste Ellende)
• JG (Jammer Gekneusd)
• JL
• JT (Jongste Teleurstelling)
• MA (Meer Armoe)
• MJ
• MZ (Meer Zorgen)

Op zich hadden dealers van nieuwe wagens daar deels wel een reden toe omdat er een gevaarlijke trend ontstond. Het importeren van Duitse en Belgische schadeauto's nam in de jaren '60 een enorme vlucht wegens aantrekkelijke financiële regelingen. Autowrakken werden goedkoop van over de grens gehaald, hier provisorisch opgelapt en vervolgens verkocht aan Nederlandse consumenten. Door gebrek aan regelgeving en omdat verplichte periodieke keuringen, zoals we die vandaag de dag kennen, nog niet bestonden, bleef deze praktijk lucratief. Het ging zelf zo ver dat de RAI-vereniging Nederland tot "autovuilnisvat van Europa" bestempelde. Bij tien procent van de importgevallen ging het om zwaarbeschadigde auto's welke hier probleemloos op kenteken gezet konden worden. Eind 1964 kreeg de politie dan ook bevoegdheden om het kentekenbewijs in beslag te nemen als een voertuig niet meer geschikt was om mee te rijden.

Omdat er meerdere redenen waren voor het verkijgen van een "speciale" lettercombinatie ontstond er al snel verwarring onder het publiek; deels aangejaagd door autohandelaren. "DD" kon feitelijk net zo goed "Duitse Deuk" (tweedehands Duitse schade-auto) als "Duur en Deftig" (gloednieuwe zeer exclusieve auto) betekenen.

Hergebruik van vervallen kentekens
Een ander opvallend detail aan sidecode 1 is dat de RDW gedurende de beginjaren (tot ergens in 1957) vervallen nummers soms opnieuw uitgaf. ⁽⁸⁴⁾ Kentekenbewijzen van voertuigen die gesloopt of geëxporteerd waren moesten bij wet weer ingeleverd worden voor hergebruik. De RDW was zich er bij invoering van het sidecode-systeem al van bewust dat deze niet onuitputtelijk was en wilde zo economisch mogelijk omgaan met de beschikbare combinaties.

Recycling leidde al snel tot protesten vanuit consumenten en autohandel. Men had vlot door dat kentekens "tijdgebonden" waren en wilde op een nieuwe auto geen "oud" nummer hebben. Het kenteken was een statussymbool geworden.

Daarnaast liep de RDW tegen de grenzen van zijn capaciteit aan. Omdat het hele kentekenregister op papier werd bijgehouden was het al snel ondoenlijk om na te gaan welke kentekens weer vrijgekomen waren voor hergebruik. Dat leidde soms tot fouten waarbij een bestaand en nog geldig kenteken, nogmaals uitgegeven werd. ⁽⁸³⁾ Een ander probleem was dat veel mensen hun kentekenbewijs niet inleverden na export of sloop. De RDW voerde ter stimulatie zelfs een statiegeldbedrag in van 3 gulden per ingeleverd exemplaar, maar dat mocht niet baten. ⁽⁸⁵⁾

Voor personenauto's zouden globaal geschat de volgende letterseries herafgegeven kentekens kunnen bevatten: ND t/m VK.

Sidecode 2

Om problemen met serievorming en stigmatisering zoals bovengenoemd te voorkomen besloot de RDW het in sidecode 2 anders aan te pakken. Vanaf dat moment werden kentekenbewijzen voorgedrukt en "gehusseld" verspreid onder importeurs. Ook werden meerdere lettercombinaties tegelijk uitgegeven. Bijvoorbeeld bij de start van sidecode 2 werden AD, AE, AF, AG, AH, AJ, AK, AL, AM en AN gelijktijdig in omloop gebracht. Hierdoor verdween het kentekenverschil tussen in serie geïmporteerde voertuigen (gloednieuw rechtstreek vanuit de fabriek) en afzonderlijk ingevoerde wagens (gloednieuwe kleinseries en gebruikte voertuigen). Nu ontstonden er geen "besmette" lettercombinaties meer. ⁽⁶¹⁾

Sidecode 4

In sidecode 4 werd de lettercombinatie KL geheel overgeslagen om verwarring met militaire nummers te voorkomen. Zeer opvallend daarbij is dat KL ook als 2e lettergroep niet gebruikt werd. Als gevolg daarvan werd de serie KL-01-BB t/m KL-99-ZZ overgeslagen, alsmede alle overige kentekens die juist eindigden op KL. Zo volgde na xx-99-KK standaard xx-01-KN.

Het vreemde is echter dat alle andere voor defensie in gebruik zijnde lettercombinaties (in sidecode 1 t/m 3) in deze sidecode destijds wel uitgegeven zijn. Namelijk KN t/m KZ. Voorbeelden zijn onder andere KN-34-KZ, KP-12-KS en KT-98-KX.

Overzicht aantallen Y-kentekens
Sidecode 4 heeft de bijzonderheid dat het de enige sidecode is waarin de letter Y ooit regulier uitgegeven is; zowel begin- als volgletter. Zo kwam rond de jaarwisseling van 1990/1991 de (nu historisch gezien gouden) serie YY-01-YY t/m YY-99-YY in omloop voor personenauto's. Vandaag de dag zijn er helaas geen kentekens meer op de weg die viermaal een Y bevatten. Van kentekens met driemaal een Y zijn er echter nog wel een aantal over.

Overigens komen er in sidecode 4 nog steeds Y-kentekens bij omdat deze nog loopt voor opleggers.

Kentekenkennis.nl heeft een overzicht gemaakt van de aantallen actieve Y-kentekens in sidecode 4: het grote Y-overzicht.

Sidecode 6

Toen sidecode 6 al een tijdje in omloop was voor lichte bedrijfswagens (V-reeks) keerde de letter K op 4 juni 1999 plotseling terug in de uitgifte met het kenteken 01-VH-NK. Dat was opvallend omdat de K tot dat moment al jaren overgeslagen werd (al sinds de start van sidecode 5) om verwarring met X te voorkomen. 4 Juni 1999 was namelijk 9 maanden vóór de invoering van GAIK (1 februari 2000) en het daarbij behorende aangepaste lettertype, waarin karakters beter onderscheidbaar van elkaar gemaakt waren. De RDW introduceerde dus feitelijk opnieuw dezelfde situatie als vóórdat de K uit de roulatie genomen werd.

Het eerste K-kenteken in sidecode 6 was 01-VH-NK. Via 01-VH-PK t/m ZK werd de K-uitgifte compleet gemaakt om vervolgens bij 01-VJ-KB t/m KZ (inclusief KK) voor het eerst ook op positie 5 op te duiken. Daarbij werden de vanuit leesbaarheidsoptiek "beruchte" combinaties XK en KX gewoon uitgegeven.

Alhoewel de K nu in omloop was volgde na 99-VJ-ZZ direct 01-VL-BB. De VK-reeks werd dus overgeslagen.

In de reeks voor personenauto's is de K direct vanaf het begin in omloop geweest. Het eerste K-kenteken in sidecode 6 was 01-DB-BK op 14 juni 1999. Via 01-DB-DK t/m ZK volgde 01-DB-KB t/m KZ (inclusief KK, KX en XK). Net als bij lichte bedrijfswagens vond er een sprong plaats: na 99-DJ-ZZ volgde 01-DL-BB. De DK-reeks werd niet uitgegeven. Alle andere beginletters werden daarna wel met K gecombineerd: FK t/m ZK (foto).

Als beginletter werd de K echter compleet overgeslagen. Na 99-JZ-ZZ volgde 01-LB-BB.

In sidecode 6 voor motorfietsen (99-Mx-xx) en aanhangwagens (99-Wx-xx) is de K volledig uitgegeven.

Sidecode 7

Op 13 juni 2008 werd voor lichte bedrijfswagens onverwachts de gehele VS-reeks overgeslagen; te weten: 00-VSB-1 t/m 99-VSZ-9 (er werd gesprongen van 99-VRZ-9 naar 00-VTB-1). De RDW heeft laten weten dat het ging om een vergissing in de kentekengenerator. Per abuis waren de beginletters VS uitgesloten. Er was geen intentie om dat te doen. De VS-reeks had destijds gewoon in omloop moeten komen (uiteraard minus VSD en VSS).

Sidecode 9

In de reeks voor personenwagens zijn de kentekens GB-002-B t/m GB-030-B overgeslagen. Het eerstvolgende geldige kenteken na GB-001-B is GB-031-B. De reden hiervoor kon de RDW niet meer achterhalen. Het ging destijds waarschijnlijk om een vergissing in de afgifte.

Sidecode 10

In de serie voor personenauto's werden op 27 december 2022 alle kentekens overgeslagen die de gescheiden combinatie S-D bevatten. Na S-999-BZ sprong de RDW naar S-001-FB. De tussenliggende kentekens S-001-DB t/m S-999-DZ werden niet uitgegeven.

Het is opmerkelijk dat dit gebeurde omdat het een trendbreuk betreft met alle voorgaande sidecodes. Bijvoorbeeld in sidecode 9 werden kentekens die een verboden combinatie in gescheiden vorm bevatten (xS-999-D, xS-999-S, NS-999-B) gewoon gebruikt. Ook in sidecode 10 zelf was dit eerder altijd het geval. Kentekens als V-999-VD en G-999-VD kwamen op de weg. Dat gold ook voor sidecode 5 en 6. Wanneer er een streepje tussen stond werd het kenteken uitgegeven. Bijvoorbeeld WS-DV-99 en 99-TS-SL.

Het argument "vierkante platen" zoals in sidecode 11 speelde is in sidecode 10 overigens niet van toepassing.

Vanaf 24 tot en met 30 maart 2023 werd S-001-SB t/m S-999-SZ wel gewoon uitgegeven; volledig in lijn met de historische trend.

De RDW heeft laten weten dat het ging om een vergissing in de kentekengenerator. Per abuis was in sidecode 10 de gescheiden combinatie S-D op de verboden lijst beland. Bij S-S speelde dat niet en die kentekens kwamen gewoon in omloop, zoals dat (historisch gezien) ook correct is.

Sidecode 11

In de brom- en snorfietsserie worden geen gescheiden SD (xxS-99-D) en SS (xxS-99-S) kentekens uitgegeven. Daarmee werd voor het eerst in de geschiedenis een verboden combinatie bestaande uit twee letters ook in gescheiden vorm geblokkeerd. Dat is waarschijnlijk ter voorkoming van SD en SS als "verticale combinatie":

Voor andere voertuigcategorieën zal dat waarschijnlijk niet zo zijn omdat kentekenplaten van het vierkante model daar anders opgemaakt worden.

De kentekenserie voor lichte bedrijfswagens volgt in sidecode 11 hetzelfde systeem. Gescheiden SD en SS combinaties worden overgeslagen. Na VBS-99-B en VBS-99-R volgden respectievelijk VBS-01-F (geen S-D) en VBS-01-T (geen S-S).

Ook bij kentekens voor tractoren (T-serie) en landbouwaanhangsels (L-serie) is dit het geval.

Sidecode 13 en 14

In beide sidecodes bestaat een eenvoudige mogelijkheid om het aantal beschikbare kentekens fors te vergroten door klinkers wel uit te geven. Dat kan om de simpele reden dat er met enkel 2 letters geen mogelijkheid tot woordvorming kan ontstaan. Want feitelijk gaat het hier om dezelfde situatie als in sidecode 1, 2 en 3; namelijk 2 letters en 4 cijfers.

Naast de "klassieke" reeks beginletters voor personenwagens (G, H, J, K, L, N, P, R, S, T, X en Z) zouden dan ook A, E en U uitgegeven kunnen worden. Zowel als beginletter als volgletter. De overige "vrije" letters C, I en Q zullen, net als nu, waarschijnlijk ongebruikt blijven wegens verwarbaarheid met 0 of 1. De beginletters B, D, F, M, O, V, W en Y zullen waarschijnlijk gereserveerd blijven voor de bekende voertuigcategorieën.

De opmaak van sidecode 13 is eigenlijk al heel oud. In 1978 naderde sidecode 3 (99-XX-99) de uitputting en moest er een nieuwe kentekencombinatie verzonnen worden om het systeem draaiende te houden. Een van de voorstellen was om voort te borduren op combinaties van twee letters en vier cijfers. Sidecode 4 was daarbij gedacht 9-XX-999 als opmaak te krijgen.

Alle voorstellen met twee letters en vier cijfers haalden het echter niet. Politiek Den Haag had de grote groei van het Nederlandse wagenpark al voorzien en oordeelde dat er daarmee te weinig nieuwe combinatiemogelijkheden waren. Daarom werd gekozen voor een systeem van 4 letters en 2 cijfers. Besloten werd dat sidecode 4 de opmaak XX-99-XX zou krijgen.

Maar bijna 36 jaar later werd de in 1978 afgeschoten combinatie 9-XX-999 dus alsnog toegevoegd aan het sidecodesysteem. Sinds de officiële aankondiging op 16 januari 2014 kennen we deze als sidecode 13.

Bronnen, referenties en voetnoten

• (1) Conam
• (2) Zo werden bijvoorbeeld in sidecode 8 alleen de beginletters K, S, T, V, X en Z gebruikt.
• (3) Infopolitie
• (4) RDW
• (5) Conam, HNKA, Wiki
• (6) RDW OVI
• (7) JKG, Rijksoverheid
• (8) RDW
• (9) RDW procedures GAIK
• (10) RDW
• (11) Rijksoverheid
• (12) RDW
• (13) RDW afdeling informatieverstrekking, datum:
  • (a) 20-02-2017
  • (b) 15-11-2017
  • (c) 01-03-2018
  • (d) 26-09-2018
  • (e) 25-05-2019
  • (f) 29-07-2020
• (14) Rijksoverheid
• (15) Rijksoverheid
• (16) Rijksoverheid
• (17) Rijksoverheid
• (18) Rijksoverheid
• (19) Rijksoverheid
• (20) Rijksoverheid
• (21) RDW
• (22) RDW
• (23) Nieuwsblad Transport (02-09-2003)
• (24) Rijksoverheid
• (25) Rijksoverheid
• (26) Rijksoverheid
• (27) Defensie voorlichting (24-03-2017)
• (28) LeFly Fonts
• (29) RDW
• (30) RDW (archief)
• (31) Rijksoverheid (artikel 3, lid 2, onderdeel D)
• (32) Kenteken.tv (2017), Kenteken.tv (2018)
• (33) Rijksoverheid
• (34) RDW Erkenning Kentekenplaatfabrikant en/of Lamineerder (versie 1 april 2016, document 2 B 0975g)
• (35) Rijksoverheid
• (36) Tweede Kamer
• (37) De Telegraaf (02-11-2010)
• (38) RDW
• (39) Citroën ID/DS Club nederland
• (40) ANWB
• (41) Rijksoverheid
• (42) FEHAC (09-01-2013)
• (43) RDW
• (44) RDW
• (45) ANWB Kampioen, editie maart 1977, pagina 245
• (46) RDW
• (47) RDW
• (48) Rijksoverheid
• (49) FEHAC (07-2014)
• (50) Telegraaf (17-05-2018)
• (51) Rijksoverheid
• (52) Rijksoverheid
• (53) Rijksoverheid (toelichting)
• (54) RDW (archief)
• (55) RDW
• (56) Tubantia (19-05-2018)
• (57) NRC (17-04-2008)
• (58) Nieuwsblad van het Noorden, 6 maart 1989, pagina 3
• (59) Algemeen Handelsblad, 16 januari 1963, pagina 9
• (60) De Tijd Maasbode, 24 augustus 1960, pagina 9
• (61) Leeuwarder Courant, 1 oktober 1965, pagina 5
• (62) Vakblad Grondig
• (63) De Steenwijker Courant (18-03-1989)
• (64) De Telegraaf (21-01-2019)
• (65) Cumela
• (66) RDW
• (67) NOS (22-01-2020)
• (68) Tubantia (22-08-2019)
• (69) ANWB Kampioen, editie augustus 1976, pagina 551
• (70) Nieuwe Leidsche Courant, 22 oktober 1975, pagina 11
• (71) Trouw, 20 augustus 1991, pagina 16
• (72) Nieuwsblad van het Noorden, 3 september 1991, pagina 3
• (73) Provinciale Zeeuwse Courant, 20 juli 1991, pagina 6
• (74) Rijksoverheid
• (75) Hessel, I. & Brezet, M. (1999). Keuringen en Kentekens - De RDW 50 jaar onderweg. Veendam, Nederland: RDW.
• (76) Rijksoverheid
• (77) RDW (archief)
• (78) Rijksoverheid
• (79) RDW
• (80) Rijksoverheid
• (81) Leeward, Wikipedia
• (82) Cumela
• (83) Het Parool, 25 oktober 1963, pagina 23
• (84) Transmobiel, nummer 105, juni/juli 2002
• (85) Het Vrije Volk, 3 november 1962, pagina 4
• (86) Rijksoverheid
• (87) Rijksoverheid
• (88) Rijksoverheid
• (89) Provinciale Zeeuwse Courant, 04-09-1991, pagina 5
• (90) Het Parool, 13 oktober 1978, pagina 6
• (91) Rijksoverheid - Staatsblad 1971, 638

• © 2020 Kentekenkennis
• Sitemap
• Voorwaarden & disclaimer
• Rocketsuit Media