Toepassing

De op deze pagina genoemde kentekenseries zijn alleen van toepassing op voertuigen die zelfstandig gebruikmaken van de openbare weg in Nederland, in het kader van uitvoer (export) of doorvoer (transit). Voertuigen vervoerd op aanhangwagens, opleggers en trailers hoeven niet gekentekend te zijn.

De platen door de tijd heen

Vanaf 03-01-1951 t/m 1993

In deze periode was er nog weinig wettelijk geregeld. Export- en transitokentekens bestonden nog niet. Wanneer een voertuig geëxporteerd was (dus al fysiek uit Nederland weg), was de kentekenhouder (of handelaar) verplicht om het kentekenbewijs binnen bepaalde tijd in te leveren bij de RDW. ⁽¹⁷⁾ Maar in de praktijk kwam hier weinig van terecht waardoor vervuiling van het kentekenregister ontstond. Dit was een van de redenen om in 1975 het zogenaamde "kentekenbewijs deel 3" in te voeren. Deel 3 moest door de kentekenhouder jaarlijks vernieuwd worden in een poging van de overheid om het kentekenregister zuiverder maken en te houden. Onder andere uitgevoerde voertuigen kwamen zo vanzelf aan het licht en konden uit het register geschrapt worden.

Met ingang van 1 mei 1992 werd de exportprocedure aangescherpt. ⁽¹⁷⁾ Het werd wettelijk geregeld dat de kentekenhouder (of handelaar) vóórafgaand aan de daadwerkelijke uitvoer het kentekenbewijs voor moest leggen bij de RDW. Die beoordeelde dan of het voldoende aannemelijk gemaakt was dat het voertuig uitgevoerd zou worden. Zo ja, dan plaatste de RDW op alle delen (deel 1, deel 2, deel 3 en kopie deel 3) een aantekening dat het voertuig aangemeld was voor export. Kopie deel 3 (voorloper van het overschrijvingsbewijs) werd daarna ingenomen. De overige delen kreeg de aanvrager terug ten behoeve van herregistratie in het buitenland. De kentekenplaten bleven in dit proces volledig buiten schot. Daar werd niets mee gedaan en bleven onaangeroerd/onveranderd op het voertuig.

Vanaf de dag dat de RDW de export goedkeurde en de aantekening plaatste begon de tijd te tikken. Zeven dagen later werd het kentekenbewijs automatisch ongeldig verklaard. Hierdoor kreeg de aanvrager de mogelijkheid om het voertuig rijdend over de weg uit te voeren. Na die tijd kon export enkel plaatsvinden met behulp van bijvoorbeeld een aanhanger. Tevens bestond nog wettelijk de mogelijkheid om in dat geval een eendagskenteken aan te vragen. Die was enkel geldig binnen Nederland, dus men kon dan slechts tot aan de grens rijden.

De RDW verkreeg vanaf 1 mei 1992 ook de mogelijkheid om voertuigen achteraf als geëxporteerd aan te merken. ⁽¹⁷⁾ Het gaat hierbij met name om situaties waarbij vóóraf geen melding van export heeft plaatsgevonden, maar waarbij niettemin achteraf wel van export kan worden gesproken. Dit kan zich bij voorbeeld voordoen wanneer een voertuig ten gevolge van een ongeval noodzakelijkerwijs permanent in het buitenland moet achterblijven.

Van Z-kentekens is bekend dat deze waarschijnlijk geïntroduceerd werden in 1958, maar het is momenteel nog niet duidelijk voor welke doeleinden.

Vanaf 1994 t/m 31-12-2006

• Zevendaags kenteken (Z-kenteken): ^(9)(10)(11)
  • Tijdelijk kentekenbewijs voor rijden over de openbare weg (binnen de staatsgrenzen) met een niet-Nederlands gekentekend voertuig in verband met import of export. Ook voertuigen waarvan het buitenlandse kenteken zijn geldigheid verloren had konden hiervan gebruikmaken voor de bovengenoemde doeleinden;
  • Maximaal 7 dagen geldig en alleen binnen Nederland;
  • Alleen uitgegeven aan voertuigen die nooit een Nederlands kenteken gehad hadden;
  • Opmaak:
    • Een enkele letter Z en 2 groepen van 2 cijfers:
      

      Z-99-99 Type 1

      99-99-Z Type 2

      99-Z-99 Type 3

    • Voorbeeld:
      

• Uitvoerkenteken (exportkenteken):
  • Voor rijdende uitvoer over de openbare weg uit Nederland van voertuigen die een Nederlands kenteken hadden;
  • Maximaal 14 dagen geldig (de RDW garandeerde alleen de geldigheid binnen Nederland);
  • Opmaak:
    • 1 cijfer, 2 letters, 1 streepje, gevolgd door 3 cijfers en/of letters;
    • Het kenteken betreft een codering van afgiftedatum en volgnummer;
    • Voorbeeld:
      

Het zevendaags kentekenbewijs was bedoeld om niet-Nederlands gekentekende voertuigen binnen Nederland te kunnen vervoeren in verband met import of export en daarom alleen in Nederland geldig. Omdat het een puur binnenlandse aangelegenheid betrof was het document (in het geval van export) dus nooit bedoeld om als basis te dienen voor (her)registratie/ (her)toelating van een voertuig in een ander land. ⁽¹²⁾

Ondanks die beperkingen werd het destijds door exporteurs ook wederrechtelijk gebruikt als doorvoerkenteken wegens gebrek aan passende alternatieven. ⁽¹⁴⁾ Dat leidde in het internationale verkeer vaak tot staandehoudingen door buitenlandse autoriteiten en soms inbeslagnames van voertuig, kentekenbewijs en platen. Met name Duitsland wees het Z-kentekenbewijs op alle fronten af omdat het onvoldoende duidelijk maakte wie de eigenaar van het voertuig was. Bijvoorbeeld in de jacht op gestolen auto's (en doorvoer daarvan door Duitsland heen naar het Oostblok) ontstonden er dus grote problemen.

Na aandringen van de Nederlandse regering accepteerde Duitsland het Z-kenteken vanaf 20 oktober 2006 om de vervoersproblemen bij export van gebruikte voertuigen over de weg naar Oost-Europa tijdelijk op te lossen. ⁽⁶⁾ Er was op dat moment namelijk al een opvolger in de maak die een wereldwijd geaccepteerde oplossing zou bieden: het transitokenteken.

Vanaf 01-01-2007 t/m 31-12-2013

• Doorvoerkenteken (transitokenteken): ⁽⁸⁾
  • Voor rijdende doorvoer van voertuigen zonder Nederlands kenteken over de openbare weg door Nederland;
  • Maximaal 14 dagen geldig wereldwijd;
  • Alleen uitgegeven aan voertuigen die nooit een Nederlands kenteken gehad hadden;
  • Opmaak:
    • 1 cijfer, 2 letters, 1 streepje, gevolgd door 3 cijfers en/of letters;
    • Het kenteken betreft een codering van afgiftedatum en volgnummer;
    • Voorbeeld:
      

• Uitvoerkenteken (exportkenteken):
  • Voor rijdende uitvoer over de openbare weg uit Nederland van voertuigen die een Nederlands kenteken hadden;
  • Maximaal 14 dagen geldig (de RDW garandeerde alleen de geldigheid binnen Nederland);
  • Opmaak:
    • 1 cijfer, 2 letters, 1 streepje, gevolgd door 3 cijfers en/of letters;
    • Het kenteken betreft een codering van afgiftedatum en volgnummer;
    • Voorbeeld:
      

• Het zevendaagse Z-kenteken was in de overgangsperiode nog geldig tot 01-07-2007. ⁽³⁾

Het doorvoerkenteken werd ingevoerd als vervanger van het zevendaagse kentekenbewijs dat in het internationale verkeer grote problemen kende. Het is bedoeld voor vervoer over de weg van het ene naar het andere land door Nederland heen van voertuigen die geen Nederlands kenteken (gehad) hebben. Vaak zijn dit voertuigen die afkomstig zijn uit het buitenland en vanuit Nederland naar een ander buitenland worden gereden. Ook nieuwe voertuigen komen in aanmerking. ⁽⁴⁾⁽⁵⁾ Het kentekenbewijs is 14 dagen geldig in de hele wereld. De platen mogen zelfgemaakt zijn en een zwart kader is niet noodzakelijk. Voertuigen hoeven geen geldige APK te hebben, maar worden door de RDW wel gekeurd op veilige technische staat aan de zogenaamde permanente eisen. ⁽¹⁶⁾

Op 10 januari 2007 reikte de RDW het eerste transitokenteken uit. Het nummer was 9NB-010. ⁽⁷⁾

In deze periode werden zowel het transitokenteken als het exportkenteken op exact dezelfde manier gecodeerd. Aan de kentekenplaat was niet te zien om welk type kentekenbewijs het ging. ⁽¹⁵⁾

Vanaf 01-01-2014 t/m heden:

• Doorvoerkenteken (transitokenteken):
  • Voor rijdende doorvoer van voertuigen zonder Nederlands kenteken over de openbare weg door Nederland;
  • Maximaal 14 dagen geldig wereldwijd;
  • Alleen uitgegeven aan voertuigen die nooit een Nederlands kenteken gehad hebben;
  • Opmaak:
    • 1 cijfer, 2 letters, 1 streepje, gevolgd door 3 cijfers en/of letters;
    • Het kenteken betreft een codering van afgiftedatum en volgnummer;
    • Voorbeeld:
      

• Uitvoerkenteken (exportkenteken):
  • Voor rijdende uitvoer over de openbare weg uit Nederland van voertuigen die een Nederlands kenteken hebben;
  • Maximaal 14 dagen geldig (de RDW garandeert alleen de geldigheid binnen Nederland);
  • Alleen uitgegeven aan Nederlands-gekentekende voertuigen en voertuigen die ooit een Nederlands kenteken hadden;
  • Opmaak:
    • Het oorspronkelijke Nederlandse voertuigkenteken maar dan op witte kentekenplaten:

      XX-XX-99 Voorbeeld

      99 XX XX Voorbeeld

      99XXX 9 Voorbeeld

      XX-999-X Voorbeeld

    • Voorbeeld:
      

Voor het uitvoerkenteken wordt de letter/cijfer-combinatie overgenomen van het eerder gevoerde Nederlandse kenteken. Geldigheid is 14 dagen, maar niet langer dan de APK van het voertuig geldig is. ^(1)(13) De platen mogen zelfgemaakt zijn en hoeven geen zwart kader te hebben. Streepjes worden vaak achterwege gelaten en die plaats soms opgevuld met export- en/of verzekeringsstickers.

Saillant detail: als het voertuig zich bij aanmelding voor uitvoer nog in Nederland bevindt moeten de officiële kentekenplaten ingeleverd worden bij de exportdienstverlener ter vernietiging. Als het voertuig zich al in het buitenland bevindt hoeft dit niet en moet de eigenaar zelf zorgdragen voor vernietiging. Hier loopt het GAIK-systeem van gecontroleerde inname dus mank. ⁽²⁾

Gecodeerde kentekens

Dit type kenteken bestaat altijd uit 1 cijfer gevolgd door 2 letters en een streepje, met daarachter een combinatie van 3 cijfers en/of letters. Het geheel betreft een codering van afgiftedatum en volgnummer.

Elke positie in het kenteken heeft een specifieke betekenis:

• Positie 1: enkeltallen van het volgnummer;
• Positie 2: jaar van uitgifte;
• Positie 3: maand van uitgifte;
• Positie 4: dag van uitgifte;
• Positie 5: honderdtallen van het volgnummer;
• Positie 6: tientallen van het volgnummer.

Om het volgnummer te bepalen is de juiste afleesvolgorde van de posities: 5, 6, 1. Codekenteken 4xx-x23 betreft dus volgnummer 234.

Posities 2 (jaar) en 3 (maand) worden altijd versleuteld tot een letter. Zo duidt een B op positie 2 bijvoorbeeld een jaartal eindigend op een nul aan en een B op positie 3 de maand januari.

Posities 4 t/m 6 kunnen een cijfer zijn, of indien het getal "te groot" wordt om af te kunnen met enkele cijfers, ook versleuteld worden tot een letter. Zo wordt het 234^e kenteken van 11 januari 2020 op de plaat weergegeven als 4BB-B23. Het 2034^e kenteken van diezelfde dag wordt gecodeerd tot 4BB-BM3.

Dit systeem kan elke dag maximaal 9299 unieke kentekens genereren. Op de bovenstaande datum wordt het allerlaatste kenteken weergegeven als 9BB-BZX. "_BB-B__" is de code voor de datum en "9__-_ZX" die van volgnummer 9299.

Zoals eerder al vermeld duidt de letter op positie 2 het laatste cijfer aan van het jaartal waarin het kenteken is afgegeven. Daarvoor worden 10 letters gebruikt (B = 0, D, F, G, H, J, M, N, P en R = 9). Dat houdt in dat het systeem van codekentekens elke 10 jaar een nieuwe start maakt. Zo is bijvoorbeeld het eerste codekenteken van 1 januari 2000 dus gelijk aan die van 2010 en 2020; allen 1BB-100.

Feitelijk is het systeem dus zo groot als 1BB-100 (eerste codekenteken van 1 januari uit een jaartal eindigend op 0) tot en met 9RV-ZZX (9299^e codekenteken van 31 december uit een jaartal eindigend op 9).

Omdat de gehele codering een ingewikkeld systeem is heeft Kentekenkennis TRADE ontwikkeld. Een online tool om informatie verborgen in transitokentekens en oude exportplaten eenvoudig te decoderen.

Overlap met sidecode 8 en 13

Vanwege de opbouw zouden codekentekens deels kunnen samenvallen met reguliere kentekens in sidecode 8 en 13. Een voorbeeld is 1GB-B00 (codekenteken) en 1-GBB-00 (sidecode 8). Omdat scheidingsstreepjes geen deel uitmaken van het kenteken zijn beide combinaties dus identiek: 1GBB00. Beide zouden, elk op hun eigen gebied, een geldig nummer kunnen zijn.

In sidecode 8 zijn om die reden voor reguliere kentekens vele beginletters overgeslagen: er mochten geen kentekens met een "dubbele" betekenis kunnen ontstaan. Zo werden alleen K, S, T, V, X en Z uitgegeven. Alle andere, normaal wel gebruikte beginletters (met uitzondering van L), waren al in gebruik om de maand van afgifte mee te coderen in codekentekens.

In sidecode 13 doet zich dezelfde situatie voor. Een voorbeeld hier is 1GB-000 (codekenteken) versus 1-GB-000. Het ligt in de lijn der verwachting dat het eerste kenteken voor personenauto's daarom KB zal zijn, gevolg door SB, TB en zo verder.

Er bestaat overigens een route waarbij in sidecode 13 wel alle beginletters uitgegeven kunnen worden en er geen uitsluitingen nodig zijn. Verderop in dit artikel wordt daar nader op ingegaan.

Concrete en theoretische botsingen
Door de ingebruikname van sidecode 13 voor grensverkeer en handelaarskentekens doen er zich mogelijkheden voor tot botsing met codekentekens. Het gaat om de lettercombinaties GV (grensverkeer), FH, HF en HH (handelaren). Dat is uiteraard als de RDW vóór die tijd geen maatregelen neemt.

Op 1 december 2023 kan voor de allereerste keer een concrete botsing gaan optreden bij/vanaf de kentekens 1GV-100 (transito) en 1-GV-100 (grensverkeer). Die overlap duurt van 1 t/m 10 december. Vanaf 11 december is de overlap voorbij aangezien er zich dan een letter op positie 4 bevindt: _GV-B__. Daarmee verandert de opmaak in een soort van sidecode 8 en daarin zijn geen botsingen mogelijk.

In maart en mei 2024 kan hetzelfde probleem zich in theorie nog een keer voordoen, indien de handelaarsserie dan respectievelijk de lettercombinaties HF en HH bereikt heeft. Ook hier zit de overlap in de 1^e t/m de 10^e van de maand.

Daarna is het codesysteem tot en met tenminste 30 april 2032 botsingsvrij. Als tegen die tijd de combinatie FH in gebruik is voor handelaren, doet de volgende overlap zich voor gedurende 1 t/m 10 mei 2032. Daarna komen GV (december 2033), HF (maart 2034) en HH (mei 2034) weer voorbij. Omdat het systeem van codekentekens zich elke 10 jaar herstart, vinden de overlappingen dus ook om de 10 jaar opnieuw plaats.

De overlappingen samengevat vanaf 2022:

Sidecode 13 FH (1-FH-100) was in mei 2022 nog niet in gebruik voor handelaren en daarom deed er zich toen geen overlap voor met codekentekens. Dit was echter wel het allereerste moment in de geschiedenis dat een botsing had kunnen plaatsvinden. Sidecode 13 voor handelaren werd op 7 september 2021 in gebruik genomen met de lettergroep HA (0-HA-001). De RDW had oorspronkelijk een alfabetische volgorde in gedachten (FH > HA > HF > HH) maar zag hiervan af door met HA te beginnen. Mogelijk werd daarmee geanticipeerd op de "transitobotsingen" waarvoor wellicht meer tijd nodig was om de oplossing uit te rollen. Was de introductie echter op alfabetische rangschikking gegaan en begonnen met FH, dan had krap 9 maanden later de eerste overlap een feit kunnen zijn.

Mogelijke oplossingen
Binnen het huidige coderingssysteem zijn een aantal opties te overwegen om botsingen te voorkomen:

• Uitsluiting of omwisseling van de overlappende letters F, G, H en V voor codekentekens;
• Uitsluiting van de lettergroepen FH, HF en HH voor handelaren in sidecode 13;
• Gedurende elke "botsingsperiode" de transitoafgifte beginnen vanaf nummer 1000 en verder niets wijzigen.

Optie 1 ligt niet voor de hand aangezien dat aanpassingen vereist in systemen door de hele mobiliteitsketen. Dat geldt evenzo voor het omgekeerde: de gewraakte letters uitsluiten voor ander gebruik dan codekentekens. Voor GV is dit sowieso niet (meer) mogelijk omdat de grensverkeerserie in sidecode 13 al volledig uitgegeven is.

Optie 2 zou in theorie kunnen. Dit creëert echter een vele malen groter probleem voor de handelaarsserie dan dat het oplost voor codekentekens. De handelsserie is namelijk al zeer beperkt in de hoeveelheid beschikbare combinaties, terwijl daar meer vraag naar is. Sidecode 13 voor driekwart overslaan is daardoor feitelijk een middel erger dan de kwaal.

Optie 3 is het meest waarschijnlijke en simpelste scenario. Vanaf 1000 en hoger is de opmaak namelijk niet meer gelijk aan sidecode 13 wegens altijd een letter op positie 5. Bijvoorbeeld 0GV-1B0 voor het 1000^e codekenteken van 1 december 2023. Dan zijn er gedurende elke 10 "botsingsdagen" per dag tijdelijk 8299 (in plaats van 9299) transitokentekens beschikbaar en dat is naar verwachting voldoende.

Die oplossing maakt het tevens mogelijk om in sidecode 13 meer "gewone" kentekens beschikbaar te hebben voor afgifte. Het is sowieso een snelle sidecode omdat die weinig letters bevat. Elke letter die wegvalt zou de tijd tot uitputting nog verder verkorten. Als 8299 codekentekens per dag voldoende zijn om het transitosysteem draaiende te houden, hoeft geen enkele beginletter overgeslagen te worden. De reeks 0-GB-001 t/m 9-GZ-999 kan dan bijvoorbeeld aan personenwagens afgegeven worden zonder dat er kans op een botsing ontstaat. De potentieel overlappende beginletters B, D, F, G, H, J, M, N, P en R kunnen op die manier zonder probleem in "gewone" omloop komen.

Op dit moment is het nog niet bekend welke maatregelen de RDW gaat nemen.

Toekomstanalyse
Gelet op de huidige afgiftesnelheid van handelaarskentekens worden er in 2024 nog geen botsingen van HF of HH verwacht. Een belangrijke factor hierin is de probleemloze beschikbaarheid van sidecode 14, wat het totale aantal beschikbare handelsnummers vergroot. Dat heeft een vertragend effect op de noodzaak tot introductie van HF en HH in sidecode 13.

Waarschijnlijk is de volgende overlap na de onvermijdbare GV (van 1 t/m 10 december 2023), pas FH in mei 2032. Als de RDW erin slaagt om met een afgiftevolgorde van HA > HF > HH > FH die laatste combinatie over 10 mei 2032 heen te tillen, zijn er exact 10 jaar lang geen problemen na GV. GV zal dan eerst zelf weer voor overlap zorgen in december 2033, alvorens HF en HH dat doen in respectievelijk maart en mei 2034. De eerste keer dat FH botst is in dat scenario naar verwachting pas op 1 mei 2042.

Mocht er toch al vóór maart 2024 een volgende lettercombinatie nodig zijn voor handelaren dan is er een slimmigheidje mogelijk. Namelijk dat de RDW als opvolger van HA de FH-serie gebruikt. Dan gaat, na de onvermijdelijke overlap van GV, de volgende zich pas voordoen in mei 2032 (= FH). Problemen rond de lettergroepen die in 2024 tot overlap zouden leiden (HF en HH) worden zodoende het langst mogelijk omzeild: tot maart 2034.

Bekijk ook de kentekentool TRADE welke codekentekens eenvoudig decodeert.

Aanpassing van de codering

Sinds de introductie in 1994 is de manier van coderen slechts eenmaal aangepast.

In het begin maakte de letter O deel uit van de versleuteling. Deze werd al snel vervangen door de toen nog ongebruikte letter Q omdat de O in de praktijk teveel leek op het cijfer 0. Beide tekens waren in het officiële kentekenlettertype van 1978 namelijk nauwelijks van elkaar te onderscheiden*. Dat gaf leesproblemen omdat letters en cijfers in codekentekens niet altijd gescheiden worden door een streepje. Bijvoorbeeld bij kentekens als 1BP-0O0. Vanaf 1 oktober 1994 werd de O definitief vervangen door Q.

*) Voorbeeld op een ander type kentekenplaat uit dezelfde periode.

Stickers

Witte kentekenplaten voor export- en transitodoeleinden worden door de exporteur vaak voorzien van een sticker. De platen krijgen hiermee een officiëlere uitstraling; voornamelijk om problemen met buitenlandse autoriteiten te voorkomen. Strikt genomen is het voor de Nederlandse weg niet nodig.

Registratie versus kentekenbewijs

Voor voertuigen is er een verschil tussen het hebben van een Nederlandse registratie of een Nederlands kentekenbewijs.

Doorvoer (transit) is van toepassing op voertuigen die nooit een Nederlands kentekenbewijs hebben gehad. Het doorvoerkenteken houdt echter wel een registratie in Nederland in; namelijk het vastleggen bij de RDW van het doorvoerkenteken voor dat voertuig.

Uitvoer (export) is van toepassing op voertuigen die wel een Nederlands kentekenbewijs hebben of gehad hebben.

Bronnen, referenties en voetnoten

• (1) VWE
• (2) RDW
• (3) VWE (archief)
• (4) Rijksoverheid
• (5) RDW
• (6) Fenedex (archief)
• (7) RDW (archief)
• (8) RDW (archief)
• (9) Rijksoverheid
• (10) Rijksoverheid (PDF-versie)
• (11) RDW (archief)
• (12) RDW (archief)
• (13) RDW (archief)
• (14) Rijksoverheid
• (15) Rijksoverheid
• (16) Rijksoverheid
• (17) Staatsblad 1991, nummer 684, pagina 12/13

• © 2020 Kentekenkennis
• Sitemap
• Voorwaarden & disclaimer
• Rocketsuit Media